Çoklukla bağışıklığın düşük olduğu vakit içinderda kendini gösterme eğiliminde olan ağızdaki yaralarına gerekli ihtimamı gösteriyor musunuz? Ağız yarası; sıcak yanığı, ısırma, batma üzere travmatik ve sıradan niçinlerle oluşmadıysa, yinelıyorsa ve uzun mühlet geçmiyorsa ciddiye almakta yarar var.
Ağız yaralarının yalnızca ağız mukozasını etkileyen hastalıklarda ortaya çıkabildiği üzere vitamin-mineral eksikliğinin, viral-bakteriyel-mantar enfeksiyonlarının, bağışıklık sistemini etkileyen hastalıkların, romatizmal hastalıkların, deri hastalıklarının, sistemik hastalıkların ya da ağız kanserlerinin bulgusu olarak da ortaya çıkabileceğini söyleyen Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Ela Araz Server, ihtarlarda bulundu.
KULAK VE YANAKTAKİ AĞRILARA DİKKAT
Lisan kanserinin lisanı oluşturan hücrelerin olağan yapısını yitirerek denetimsiz çoğalması ve büyümesiyle oluşan lezyonlar olduğunu tabir eden Doç. Dr. Ela Araz Server, “Dil kanserleri erken devirde rastgele bir belirti göstermeyebilir. En erken belirtisi güzelleşmeyen ve kolaylıkla kanayabilen yaradır. Kitlenin büyümesi ile lisanın etkilendiği bölgeye göre lisanda, kulakta, yanakta, yüzde ağrı; ağızdan kan gelmesi, uyuşma hissi, kasların tutulmasına bağlı lisan hareketinde zorluk, konuşma ve yutma kuvvetliğü, teneffüs zorluğu üzere başka belirtiler de görülebilir.” diye konuştu.
Ağızda oluşan ve güzelleşmeyen yaralarda kesinlikle vakit kaybetmeden kulak-burun-boğaz tabibine başvurulması gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Server, şüphelenilen durumlarda alınacak biyopsi ile kesin teşhisin koyulabileceğini belirtti.
Lisan kanseri tedavisinde cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi hallerinden biri ya da birkaçının birlikte kullanılabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Server, hangi usulün tercih edileceğine hastalığın evresini belirleyen tümörün büyüklüğü ve yaygınlığına, hastanın genel durumuna, kanserin yerleştiği bölgeye nazaran karar verileceğini söylemiş oldu.
LİSANIN BİR KISMININ ALINMASI GEREKEBİLİR
Erken evredeki tümörlerin hastanın genel durumu da müsaade ediyorsa cerrahi prosedürle başarılı bir biçimde tedavi edilebileceğini belirten Doç. Dr. Server, öteki durumlarda uygulanan teknikler hakkında şu ayrıntıları paylaştı: “Küçük kitlelerde yalnızca lezyonun çıkarılması kâfi olur. Daha büyük kitlelerde ise ‘hemiglossektomi’ dediğimiz lisanın bir kısmının alınması gerekebilir. Kimi durumlarda cerrahi tedavi daha sonrası kemoterapi ve/veya radyoterapinin eklenmesi de gerekebilir. İleri evre tümörlerde ise, lisan kökünde yer alan lezyonlarda, hastanın genel durumu bozuksa cerrahi tedavi yerine radyoterapi ve kemoterapi farklı başka ya da birlikte tedavide kullanılabilir.”
Lisan kanserlerinin ağız içi kanserlerin ortasında en sık görülen tıp olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Server, “Özellikle 60-70 yaşlarda ve erkeklerde daha sık görülür. 40 yaş altı bireylerde ise görülme sıklığı yüzde 4’ün altına düşmektedir. Lakin son devirlerde 40 yaş altı hasta sayısında bir artış olduğu görülmektedir. Bu durum sigara ve alkole başlama yaşının düşmesi ve ağız kanserlerinin etiyolojisinde rol alan cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonun artışı ile ilişkilendirilebilir.” dedi.
Lisan kanserinde hastanın öyküsünün değerli olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Server, hastalığın teşhisi konusunda ise şu ayrıntıları paylaştı: “Hastada ve ailesinde kanser hikayesi, sigara, alkol kullanması, kuşkulu cinsel bağ hikayesi teşhiste yardımcı olur. Muayenede yaranın formu, rengi, boyutu üzere bulgular tabipte kuşku uyandırır. En son teşhis kitleden alınacak biyopsi kararıyla koyulur.”
AKCİĞER VE BEYNE METASTAZ YAPABİLİR
Erken evrede yakalanan lisan kanserlerinin genelde lisanda hudutlu kalabilse de başka organlara yayılma ihtimalinin de kelam konusu olabileceğini belirten Doç. Dr. Server, “ilk vakit içinderda uzunluğundaki lenf nodlarına süzülürler. Ayrıyeten ileri evrelerde uzak organ metastazı dediğimiz akciğer, beyin üzere organlara yayılabilirler. Bu niçinle bu kanser cinsinde erken teşhis fazlaca değer taşır. Erken evre lisan kanserleri tedavisi mümkün olan, hastanın hayat mühletini ve ömür kalitesini etkilemeden tedavi edilebilen kanserlerdir.” tabirlerini kullandı.
Lisan kanserinin kesin niçininin bilinmediğinin altını çizen Doç. Dr. Server genetik yatkınlığın haricinde hastalığı tetikleyecek birtakım davranışları şöyleki sıraladı: “Sigara içmek yahut tütün çiğnemek. Çok alkol tüketimi. Cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonu. Meyve ve zerzevattan mahrum diyet. Berbat ağız hijyeni. Tırtıklı bozuk dişler, uygun olmayan diş protezi niçiniyle oluşan kronik ağız içi faydalanmalar.”
MEYVE ZERZEVATTAN MAHRUM BESLENME RİSKİ ARTIRIR
Meyve ve zerzevattan mahrum beslenmenin tüm ağız kanserlerine yatkınlığı artırdığı kimi çalışmalarda gösterildiğini tabir eden Doç. Dr. Server, lisan kanserinden korunmak için şu tekliflerde bulundu: “Dil kanserine sebep olan etkenlerden kaçınarak, ağız hijyenine değer göstererek lisan kanserinden korunabiliriz. Riski azaltmak için sigara içmeyin, tütün çiğnemeyin, alkol alınımı kısıtlayın, inançlı cinsel bağlantıda bulunun, HPV aşısı olun, ağız hijyeninize dikkat edin, diş protezlerinizi denetim ettirin, nizamlı aralıklarla diş ve ağız muayenesi yaptırın, meyve ve zerzevattan varlıklı beslenin.”
Hastalarda en sık rastladıkları durumun hastaneye geç müracaat olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Server, “Hastalar hastalıkları ile yüzleşmekten kaçındığı için doktora başvuruyu geciktirebiliyorlar. Bir de ağzı içerisinde yaralar gördüğünde yahut kuşkulu cinsel ilgi daha sonrası farklı kimyasal hususlar ile gargaralar yapıp ağız ortasında yanıklara sebep olabiliyorlar.” diyerek kelamlarını noktaladı.
Ağız yaralarının yalnızca ağız mukozasını etkileyen hastalıklarda ortaya çıkabildiği üzere vitamin-mineral eksikliğinin, viral-bakteriyel-mantar enfeksiyonlarının, bağışıklık sistemini etkileyen hastalıkların, romatizmal hastalıkların, deri hastalıklarının, sistemik hastalıkların ya da ağız kanserlerinin bulgusu olarak da ortaya çıkabileceğini söyleyen Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Ela Araz Server, ihtarlarda bulundu.
KULAK VE YANAKTAKİ AĞRILARA DİKKAT
Lisan kanserinin lisanı oluşturan hücrelerin olağan yapısını yitirerek denetimsiz çoğalması ve büyümesiyle oluşan lezyonlar olduğunu tabir eden Doç. Dr. Ela Araz Server, “Dil kanserleri erken devirde rastgele bir belirti göstermeyebilir. En erken belirtisi güzelleşmeyen ve kolaylıkla kanayabilen yaradır. Kitlenin büyümesi ile lisanın etkilendiği bölgeye göre lisanda, kulakta, yanakta, yüzde ağrı; ağızdan kan gelmesi, uyuşma hissi, kasların tutulmasına bağlı lisan hareketinde zorluk, konuşma ve yutma kuvvetliğü, teneffüs zorluğu üzere başka belirtiler de görülebilir.” diye konuştu.
Ağızda oluşan ve güzelleşmeyen yaralarda kesinlikle vakit kaybetmeden kulak-burun-boğaz tabibine başvurulması gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Server, şüphelenilen durumlarda alınacak biyopsi ile kesin teşhisin koyulabileceğini belirtti.
Lisan kanseri tedavisinde cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi hallerinden biri ya da birkaçının birlikte kullanılabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Server, hangi usulün tercih edileceğine hastalığın evresini belirleyen tümörün büyüklüğü ve yaygınlığına, hastanın genel durumuna, kanserin yerleştiği bölgeye nazaran karar verileceğini söylemiş oldu.
LİSANIN BİR KISMININ ALINMASI GEREKEBİLİR
Erken evredeki tümörlerin hastanın genel durumu da müsaade ediyorsa cerrahi prosedürle başarılı bir biçimde tedavi edilebileceğini belirten Doç. Dr. Server, öteki durumlarda uygulanan teknikler hakkında şu ayrıntıları paylaştı: “Küçük kitlelerde yalnızca lezyonun çıkarılması kâfi olur. Daha büyük kitlelerde ise ‘hemiglossektomi’ dediğimiz lisanın bir kısmının alınması gerekebilir. Kimi durumlarda cerrahi tedavi daha sonrası kemoterapi ve/veya radyoterapinin eklenmesi de gerekebilir. İleri evre tümörlerde ise, lisan kökünde yer alan lezyonlarda, hastanın genel durumu bozuksa cerrahi tedavi yerine radyoterapi ve kemoterapi farklı başka ya da birlikte tedavide kullanılabilir.”
Lisan kanserlerinin ağız içi kanserlerin ortasında en sık görülen tıp olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Server, “Özellikle 60-70 yaşlarda ve erkeklerde daha sık görülür. 40 yaş altı bireylerde ise görülme sıklığı yüzde 4’ün altına düşmektedir. Lakin son devirlerde 40 yaş altı hasta sayısında bir artış olduğu görülmektedir. Bu durum sigara ve alkole başlama yaşının düşmesi ve ağız kanserlerinin etiyolojisinde rol alan cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonun artışı ile ilişkilendirilebilir.” dedi.
Lisan kanserinde hastanın öyküsünün değerli olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Server, hastalığın teşhisi konusunda ise şu ayrıntıları paylaştı: “Hastada ve ailesinde kanser hikayesi, sigara, alkol kullanması, kuşkulu cinsel bağ hikayesi teşhiste yardımcı olur. Muayenede yaranın formu, rengi, boyutu üzere bulgular tabipte kuşku uyandırır. En son teşhis kitleden alınacak biyopsi kararıyla koyulur.”
AKCİĞER VE BEYNE METASTAZ YAPABİLİR
Erken evrede yakalanan lisan kanserlerinin genelde lisanda hudutlu kalabilse de başka organlara yayılma ihtimalinin de kelam konusu olabileceğini belirten Doç. Dr. Server, “ilk vakit içinderda uzunluğundaki lenf nodlarına süzülürler. Ayrıyeten ileri evrelerde uzak organ metastazı dediğimiz akciğer, beyin üzere organlara yayılabilirler. Bu niçinle bu kanser cinsinde erken teşhis fazlaca değer taşır. Erken evre lisan kanserleri tedavisi mümkün olan, hastanın hayat mühletini ve ömür kalitesini etkilemeden tedavi edilebilen kanserlerdir.” tabirlerini kullandı.
Lisan kanserinin kesin niçininin bilinmediğinin altını çizen Doç. Dr. Server genetik yatkınlığın haricinde hastalığı tetikleyecek birtakım davranışları şöyleki sıraladı: “Sigara içmek yahut tütün çiğnemek. Çok alkol tüketimi. Cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonu. Meyve ve zerzevattan mahrum diyet. Berbat ağız hijyeni. Tırtıklı bozuk dişler, uygun olmayan diş protezi niçiniyle oluşan kronik ağız içi faydalanmalar.”
MEYVE ZERZEVATTAN MAHRUM BESLENME RİSKİ ARTIRIR
Meyve ve zerzevattan mahrum beslenmenin tüm ağız kanserlerine yatkınlığı artırdığı kimi çalışmalarda gösterildiğini tabir eden Doç. Dr. Server, lisan kanserinden korunmak için şu tekliflerde bulundu: “Dil kanserine sebep olan etkenlerden kaçınarak, ağız hijyenine değer göstererek lisan kanserinden korunabiliriz. Riski azaltmak için sigara içmeyin, tütün çiğnemeyin, alkol alınımı kısıtlayın, inançlı cinsel bağlantıda bulunun, HPV aşısı olun, ağız hijyeninize dikkat edin, diş protezlerinizi denetim ettirin, nizamlı aralıklarla diş ve ağız muayenesi yaptırın, meyve ve zerzevattan varlıklı beslenin.”
Hastalarda en sık rastladıkları durumun hastaneye geç müracaat olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Server, “Hastalar hastalıkları ile yüzleşmekten kaçındığı için doktora başvuruyu geciktirebiliyorlar. Bir de ağzı içerisinde yaralar gördüğünde yahut kuşkulu cinsel ilgi daha sonrası farklı kimyasal hususlar ile gargaralar yapıp ağız ortasında yanıklara sebep olabiliyorlar.” diyerek kelamlarını noktaladı.