2050 yılında Türkiye’nin dünyada en çok Alzheimer hastasına sahip 4’üncü ülke olacağı düşünülüyor. Alzheimer’da risk faktörleri yaş, cinsiyet, genetik, geçirilen hastalıklar, eğitim ve depresyondur. Bilhassa yalnız yaşamanın ve toplumsal geri çekilmenin zorunda kalındığı Kovid devrinde Alzheimer demansının hem gelişme ihtimali artmakta birebir vakitte tespitlerde geç kalındığı için tedaviler de aksamaktadır.
21 Eylül Dünya Alzheimer Günü kapsamında kıymetli açıklamalarda bulunan Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Cevdet Bilge, korkutan tabloyu paylaştı.
KOVİD YALNIZLIĞI HASTALIĞIN RİSKİNİ ARTIRIYOR
Uzm. Dr. Bilge, Alzheimer’ın, demansın yani bunamanın geri dönüşü olmayan ilerleyici kronik bir hastalık olduğunu belirterek “Hastalık nöron ismi verilen beyin hücrelerini, bilhassa bellekle ilgili ana alanları daha fazla etkileyerek belirtilerin oluşmasına sebep olur. Nöronlar ortası bağlantı ve nöronların bozulması ile hastalık ilerler. Alzheimer hastalığı yaşla alakalı bir hastalıktır ve sıklıkla yaşlılık hastalığıdır. Ömür şartlarının değişmesi ve tıbbın kronik hastalıkları çözmedeki başarısı ile hasta sayısı da bu duruma paralel olarak gün geçtikçe artıyor. Dünya genelinde 40 milyona yakın Alzheimer hastası olduğunu bilinirken, 2050 yılında bu sayının 115 milyona ulaşacağı kestirim edilmektedir. Türkiye’de ise hala 400 bin ile 1 milyon ortası hasta bulunduğuna ilişkin bir kestirim yürütülürken, 2050 yılında Türkiye’nin dünyada en çok Alzheimer hastasına sahip 4. ülke olacağı düşünülmektedir.” diye konuştu.
Alzheimer hastalığında 6 kıymetli risk faktörü bulunduğuna değinen Uzm. Dr. Cevdet Bilge, şu biçimde devam etti: “İlk risk faktörü yaştır. Alzheimer hastalığı, çoğunlukla 65 yaş üzerindeki bireylerde ortaya çıkar. Hastalık 65 yaş üstü nüfusun yüzde 5’inde görülürken, her 5 yılda bir hastalık görülme sıklığı 2 kat artar ve 80-85 yaşın üzerine çıkıldığında neredeyse hastaların yarısında görülebilir. tıpkı vakitte son senelerda yapılan araştırmalar hastalığın fark edilmeden 20-30 yıl geride başladığını ve şayet araştırılırsa teşhisin 40 ve 50’li yaşlarda da konulabileceğini gösteriyor. İkinci faktör de cinsiyettir. Bayanların ortalama ömür mühleti erkeklerden daha uzundur bu niçinle bayanlarda daha sık görülmesi beklenen bir sonuçtur. Üçüncü faktör olan depresyon ise demans sürecine geçişi hızlandırır. Bilhassa yalnız yaşamanın ve toplumsal geri çekilmenin zorunda kalındığı Kovid periyodunda Alzheimer demansının hem gelişme ihtimali artmakta tıpkı vakitte tespitlerde geç kalındığı için tedaviler de aksamaktadır. Dördüncü sırada da geçirilen hastalıklar bulunuyor. Kardiyovasküler hastalıklar, hiperlipidemi, diyabet, tiroid hastalıkları Alzheimer hastalığı için birer risk faktörü olarak sayılabilir. Eğitim ise beşinci sırada yer alıyor. Zira düşük eğitim düzebir daha sahip şahısların hastalığa yakalanmaya eğilimi fazladır. Eğitim seviyesi yükseldikçe hastalığın görülme sıklığı azalır. Son risk faktörü olarak da kalıtım ve genetiği sayabiliriz. Alzheimer hastalığının yüzde 25’i genetik ve ailevi bir özellik taşır. Hastalığa ilişkin olduğu düşünülen bir fazlaca gen ortaya konmuştur. Çoklukla 65 yaş altı demans tablosu ile müracaatlarda değer taşımaktadır.”
KOLAY UNUTKANLIKLARLA ORTAYA ÇIKABİLİR
Uzm. Dr. Cevdet Bilge, Alzheimer hastalığının semptomlarını ise şöyle kıymetlendirdi: “Hastalık birinci devirlerinde sıradan unutkanlıklar olarak başlar. Anahtarını kaybetme, eşyaların yerlerini karıştırma, isimleri unutma, sık yinelar yapma, paranın üstünü almayı unutma, elektrikleri yahut suyu kapatmayı unutma üzere durumlar görülür. İlerleyen periyotlarda unutkanlığın derecesi giderek artar. Konutun yolunu, odaların nerede olduğunu karıştırma hatta kaybolma, oğlunu babası yahut kızını annesi zannetme, yemeklere tuz yerine şeker koyma, parasını saklama ve tekrar bulamama, kendi meskenini tanıyamama yahut oburunun konutu olduğunu düşünme, öz bakım hijyen mevzularında besbelli eksiklikler bunlara örnektir. Hastalığın öteki değerli bir özelliği günlük hayat aktivitelerinin bozulmasıdır. Hastaların birden fazla günlük işlerini planlayamaz ve tamamlamakta kuvvetlik çeker. Yemek pişirmek, giysi seçmek ya da telefonla konuşmak üzere basamaklı işleri yapmakta zorluk yaşamaya başlarlar. Hasta geçmişte uygun yaptığı marifetlerini kaybeder. Örgü öremez, çivi çakamaz, yemek yapamaz, enstrüman çalamaz, tuvalete gidemez, banyo yapamaz, yemek yiyemez. İdrar ve gaitasını altına yahut konutun değişik yerlerine yapar.”
İLERLEYEN DEVİRDE AŞI GELİŞTİRİLMESİ HEDEFLENİYOR
Kuşku halinde nöroloji uzmanına başvurulması gerektiğinin altını çizen Uzm. Dr. Bilge, “Tanıda beyin görüntüleme MRI, EEG, kimi kan tetkikleri (B12 eksikliği, tiroid bezi bozuklukları gibi) kimi genetik taramalar ve nöropsikiyatrik testler yapılır. Tedavide ise toksik hususları azaltma ve sonlar ortası bağlantısı arttırıcı ilaçlar verilebilir. İleri basamakta Alzheimer hastalığına karşı aşı geliştirilmesi hedefleniyor. hem de hastalara ruhsal dayanak sağlanmalı. Bilhassa hasta yakınları ve bakıcıları da içine alacak takviye programları ve depresyonun fark edilip tedavisi büyük ehemmiyet taşıyor. Antrenman, bulmaca, sudoku, yürüyüş, el işleri de hastalığın seyrini yavaşlatmak için uygulanabilir. Beslenmede ise bilhassa Akdeniz diyeti uygulanmalı, hayvansal yağlardan uzak durulmalı. B vitamini, Omega 3 içeren besinler alınmalı. Unutmamak gerekir ki her yaşlı Alzheimer hastası değildir.” tabirlerini kullandı.
21 Eylül Dünya Alzheimer Günü kapsamında kıymetli açıklamalarda bulunan Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Cevdet Bilge, korkutan tabloyu paylaştı.
KOVİD YALNIZLIĞI HASTALIĞIN RİSKİNİ ARTIRIYOR
Uzm. Dr. Bilge, Alzheimer’ın, demansın yani bunamanın geri dönüşü olmayan ilerleyici kronik bir hastalık olduğunu belirterek “Hastalık nöron ismi verilen beyin hücrelerini, bilhassa bellekle ilgili ana alanları daha fazla etkileyerek belirtilerin oluşmasına sebep olur. Nöronlar ortası bağlantı ve nöronların bozulması ile hastalık ilerler. Alzheimer hastalığı yaşla alakalı bir hastalıktır ve sıklıkla yaşlılık hastalığıdır. Ömür şartlarının değişmesi ve tıbbın kronik hastalıkları çözmedeki başarısı ile hasta sayısı da bu duruma paralel olarak gün geçtikçe artıyor. Dünya genelinde 40 milyona yakın Alzheimer hastası olduğunu bilinirken, 2050 yılında bu sayının 115 milyona ulaşacağı kestirim edilmektedir. Türkiye’de ise hala 400 bin ile 1 milyon ortası hasta bulunduğuna ilişkin bir kestirim yürütülürken, 2050 yılında Türkiye’nin dünyada en çok Alzheimer hastasına sahip 4. ülke olacağı düşünülmektedir.” diye konuştu.
Alzheimer hastalığında 6 kıymetli risk faktörü bulunduğuna değinen Uzm. Dr. Cevdet Bilge, şu biçimde devam etti: “İlk risk faktörü yaştır. Alzheimer hastalığı, çoğunlukla 65 yaş üzerindeki bireylerde ortaya çıkar. Hastalık 65 yaş üstü nüfusun yüzde 5’inde görülürken, her 5 yılda bir hastalık görülme sıklığı 2 kat artar ve 80-85 yaşın üzerine çıkıldığında neredeyse hastaların yarısında görülebilir. tıpkı vakitte son senelerda yapılan araştırmalar hastalığın fark edilmeden 20-30 yıl geride başladığını ve şayet araştırılırsa teşhisin 40 ve 50’li yaşlarda da konulabileceğini gösteriyor. İkinci faktör de cinsiyettir. Bayanların ortalama ömür mühleti erkeklerden daha uzundur bu niçinle bayanlarda daha sık görülmesi beklenen bir sonuçtur. Üçüncü faktör olan depresyon ise demans sürecine geçişi hızlandırır. Bilhassa yalnız yaşamanın ve toplumsal geri çekilmenin zorunda kalındığı Kovid periyodunda Alzheimer demansının hem gelişme ihtimali artmakta tıpkı vakitte tespitlerde geç kalındığı için tedaviler de aksamaktadır. Dördüncü sırada da geçirilen hastalıklar bulunuyor. Kardiyovasküler hastalıklar, hiperlipidemi, diyabet, tiroid hastalıkları Alzheimer hastalığı için birer risk faktörü olarak sayılabilir. Eğitim ise beşinci sırada yer alıyor. Zira düşük eğitim düzebir daha sahip şahısların hastalığa yakalanmaya eğilimi fazladır. Eğitim seviyesi yükseldikçe hastalığın görülme sıklığı azalır. Son risk faktörü olarak da kalıtım ve genetiği sayabiliriz. Alzheimer hastalığının yüzde 25’i genetik ve ailevi bir özellik taşır. Hastalığa ilişkin olduğu düşünülen bir fazlaca gen ortaya konmuştur. Çoklukla 65 yaş altı demans tablosu ile müracaatlarda değer taşımaktadır.”
KOLAY UNUTKANLIKLARLA ORTAYA ÇIKABİLİR
Uzm. Dr. Cevdet Bilge, Alzheimer hastalığının semptomlarını ise şöyle kıymetlendirdi: “Hastalık birinci devirlerinde sıradan unutkanlıklar olarak başlar. Anahtarını kaybetme, eşyaların yerlerini karıştırma, isimleri unutma, sık yinelar yapma, paranın üstünü almayı unutma, elektrikleri yahut suyu kapatmayı unutma üzere durumlar görülür. İlerleyen periyotlarda unutkanlığın derecesi giderek artar. Konutun yolunu, odaların nerede olduğunu karıştırma hatta kaybolma, oğlunu babası yahut kızını annesi zannetme, yemeklere tuz yerine şeker koyma, parasını saklama ve tekrar bulamama, kendi meskenini tanıyamama yahut oburunun konutu olduğunu düşünme, öz bakım hijyen mevzularında besbelli eksiklikler bunlara örnektir. Hastalığın öteki değerli bir özelliği günlük hayat aktivitelerinin bozulmasıdır. Hastaların birden fazla günlük işlerini planlayamaz ve tamamlamakta kuvvetlik çeker. Yemek pişirmek, giysi seçmek ya da telefonla konuşmak üzere basamaklı işleri yapmakta zorluk yaşamaya başlarlar. Hasta geçmişte uygun yaptığı marifetlerini kaybeder. Örgü öremez, çivi çakamaz, yemek yapamaz, enstrüman çalamaz, tuvalete gidemez, banyo yapamaz, yemek yiyemez. İdrar ve gaitasını altına yahut konutun değişik yerlerine yapar.”
İLERLEYEN DEVİRDE AŞI GELİŞTİRİLMESİ HEDEFLENİYOR
Kuşku halinde nöroloji uzmanına başvurulması gerektiğinin altını çizen Uzm. Dr. Bilge, “Tanıda beyin görüntüleme MRI, EEG, kimi kan tetkikleri (B12 eksikliği, tiroid bezi bozuklukları gibi) kimi genetik taramalar ve nöropsikiyatrik testler yapılır. Tedavide ise toksik hususları azaltma ve sonlar ortası bağlantısı arttırıcı ilaçlar verilebilir. İleri basamakta Alzheimer hastalığına karşı aşı geliştirilmesi hedefleniyor. hem de hastalara ruhsal dayanak sağlanmalı. Bilhassa hasta yakınları ve bakıcıları da içine alacak takviye programları ve depresyonun fark edilip tedavisi büyük ehemmiyet taşıyor. Antrenman, bulmaca, sudoku, yürüyüş, el işleri de hastalığın seyrini yavaşlatmak için uygulanabilir. Beslenmede ise bilhassa Akdeniz diyeti uygulanmalı, hayvansal yağlardan uzak durulmalı. B vitamini, Omega 3 içeren besinler alınmalı. Unutmamak gerekir ki her yaşlı Alzheimer hastası değildir.” tabirlerini kullandı.