Avrupa’da koronavirüs aşılama oranları, sürü bağışıklığı maksadı olan yüzde 70’e yaklaşıyor. Bu ülkeler yavaş yavaş koronavirüs kısıtlamalarından uzaklaşıyor ve olağan hayata dönüyor.
Dünya çapında tam olarak aşılanmış nüfusun oranı yüzde 41’ken, ülkemizde ise bu oran son bilgilere göre yüzde 58.8 olarak görülüyor ve bu da 49.6 milyon bireye denk geliyor.
Aşılama düzeyi hala düşük, karantina günlerinden yeni geçtik, biroldukça kısıtlama yaşadık ve yaşamayad evam ediyoruz ve daima olarak yeni vefat kayıtlarına şahit oluyoruz.
İnsanların aşı olmayı reddetme niçinlerinden biri aşı fobisidir. Aşı fobisinin ne olduğuna, sebeplerinin neler olduğuna ve kendimize yardımcı olmak için ne yapmamız gerektiğine bir arada göz atalım.
AŞI FOBİSİ NEDİR?
Aşı fobisi gerçek dışı bir aşı dehşetidir ve bunu şırınga ve iğne endişesiyle karıştırmamak değerlidir. Aşı fobisi yaşayan bir kişi, hem makul bir aşı hakkında (mesela bir koronavirüs aşısı) birebir vakitte prensipte genel olarak aşılama niyetinde büyük kaygı duyar. Aşı fobisi yavaşça olabilir, lakin kimi vakit semptomlar çok şiddetlidir.
Aşı Fobisi Belirtileri
– Aşıları savunan yahut önerenlere karşı kuvvetli öfke yahut saldırganlık hisleri.
– Aşılarla ilgili rastgele bir konuşmadan yahut bahsetmekten kaçınma isteği, aşılar hakkında hiç bir şey duymamak için doktora gitmeyi reddetme yahut aksine, bahsin daima incelenmesi, yeni mevcut malzemelerin araştırılması.
– Birtakım durumlarda, kişi bir panik atak geçirebilir, nabzı hızlanır ve nefesi daha sık hale gelebilir, tansiyon artışı, titreme, mide bulantısı, kas gerginliği, çok terleme, bilinmeyen beden ağrıları görülebilir. Birtakım durumlarda, baş karışıklığı ve hatta bayılma mümkündür.
Semptomlar fobinin gücüne bağlıdır. Bunlardan rastgele birinin ortaya çıkması, aşı fobisi varlığına işaret eder.
Aşı fobisi tedavi edilir mi?
Öteki anksiyete bozuklukları üzere aşı fobisi de muvaffakiyetle tedavi edilebilir. Ekseriyetle bilişsel davranışçı terapi ile dehşet ve korkunun sebebi bulunarak, tedavi gerçekleştirilir.
AŞI FOBİSİNİN niçinLERİ
Tipik olarak, aşı endişesinin kökenleri farkındalık eksikliği, söylentiler ve yanlış bilgidir. Lakin kimi durumlarda kalıtım da rol oynayabilir: Hastanın aile hikayesinde anksiyete bozukluğu olayları var ise, çeşitli fobilere daha hassastır.
Bilhassa kuşkucu bir lişiliğe sahip biri yanlış mantıksal zincirler oluşturmaya, kanıtlanmamış bilim dışı teorilere inanmaya ve kelamda büyülü kanıya geçmeye başlar, Rastgele olaylar ile kendi fikirleri içinde bir irtibat bulur ve yavaş yavaş, art planda aşı fobisi geliştirir.
Sıhhat uzmanları da kimi hastaları aşılar konusunda yanıltabilirler. Birtakım durumlarda, hekimin aşıyla ilgili kıssası öteki bir psikojenik bozukluğu tetikler: İyatrojenizm. İyatrojenizm, bir sıhhat çalışanı tarafınca tetiklenen bir kişinin fizikî yahut duygusal durumunda bir bozulmadır. Aşıya bağlı nöbetler, ruhsal travma ve fobilere niye olabilir.
AŞIYI REDDETMENİZE ÖBÜR NE SEBEP OLUR?
Birisi makul bir hastalığa karşı aşılanmanın faydalarından kuşku duyuyorsa, bu tam olarak bir aşı fobisi olarak kabul edilemez. Bu durumda, bir kişinin gelen ayrıntıları eleştirel olarak değerlendirmesi, yetkili kaynakları incelemesi ve sadece uzmanların görüşlerini dinlemesi kafidir.
Paradoksal olarak, aşılamanın yararları kısmen buna karşı oynar. Birfazlaca kişi, çiçek hastalığı ve çocuk felci üzere önemli enfeksiyonların görülme sıklığının aşılar yardımıyla azaldığını unuttu. Fakat aşı terslerinin niyetleri uygulandığında, çeşitli virüslerle enfeksiyon eğrisi kaçınılmaz olarak yeniden yükselecektir.
Şu anda aşılar hakkında aşı korkusunu tetikleyen ve ilaçlara güvensizliğe niye olan en kalıcı iki yanlış manaya var:
Yanlış 1: Aşı sıhhat için berbattır
En tanınan yanılgılardan biri budur. Büyük bir küme tarafınca savunulan bu yanlış niyetin, aşının uygulanmasından daha sonraki birinci günlerde yavaşça bir soğuk algınlığı semptomları ortaya çıktığı için desteklendiği iddia ediliyor. Ateş, enjeksiyon bölgesinde ağrı, kaslarda güçsüzlük ve beden ağrıları bir bağışıklık yansısı oldukları için telaş kaynağı olmamalıdırlar. Beden hastalıkla savaşmaya hazırlanır ve patojenle temas ettiğinde onu koruyacak özel unsurlar üretir. Kural olarak, tüm belirtiler birkaç gün daha sonra kaybolur.
Bu semptomlara aşı fobisi de niye olabilir. Hastanın kendisi belirtiler için kendini adeta programlar. Psikosomatik tepkiler birfazlaca farklı belirtiyi ortaya çıkarabilir. Bu niçinle aşılamadan evvel kimi vakit psikoterapi gerekir.
Aşının istenmeyen tesirleri olabilir, lakin bunların gelişme riski, bir kişinin aşılandığı önemli bir hastalık seyri geliştirme riskinden kıymetli ölçüde daha düşüktür.
Yanlış 2: Aşı etkisizdir, zira daha sonrasında hala hastalanabilir yahut enjeksiyon sırasında enfeksiyon kapabilirsiniz
Burada rastgele bir aşının bir ilaç değil, bir tedbire olduğunu hatırlamak kıymetlidir. Aşıdan daha sonra enfeksiyon riski kalır, lakin hayli daha düşük olur ve hastalığın bulaşma riski önemli biçimde azalır.
Tüm ilaçlar biroldukca testten geçer ve lakin tam onay alındıktan daha sonra kullanılmasına müsaade verilir. Ve koronavirüs aşıları kelam konusu olduğunda, bu onay sırf ülkelerin mahallî makamlarından değil, beraberinde ilacın etkin olarak kullanıldığı öteki ülkelerdeki emsal kuruluşlardan da alınmış ve Dünya Sıhhat Örgütü onayından geçmiştir.
Aşı daha sonrası vefatlar hakkındaki önyargı da aşı fobisine niye olabilir. Beşerler şöyleki düşünüyor: Yakın vakitte aşılanmış biri birdenbire öldü, bu aşının suçlanacağı manasına geliyor. Fakat hem de insanların aşıdan daha sonra onunla hiç bir ilgisi olmayan niçinlerle ölebildiği unutuluyor.
Aşılamadan daha sonra izole mevt olayları var, fakat sayıları koronavirüsün şiddetli seyrinden ölümlerin sayısından yüzlerce kat daha az.
AŞI FOBİSİNİN ÖTEKİ TEHLİKELERİ
Bilinmeyen rastgele bir şey bir kişinin şüphelenmesine, reddetmesine yol açar. Bu kaçınma davranışı olarak söz edilir. Kaygı çözülmezse, tasanın bağlantılı olduğu objeyi görmezden gelmeye çalışırız. Birtakım bireyler asansörden korkar ve yalnızca merdivenleri tercih eder, kimileri metrodan korktuğu için binemez ve kimi bireyler uçak fobisi niçiniyle yalnızca kara ulaşımını kullanır.
Aşı korkusu durumunda kaçınma davranışı, enfeksiyon kapma riskini artırır, hastalığın ağır seyrine ve neticelerina niye olur. Ayrıyeten panik atak riski de artar. Uzun müddetli kaygı ve gerilim sıhhati olumsuz tesirler ve bağışıklık sistemini zayıflatır.
AŞI FOBİSİ NASIL DURDURULUR?
Aşı endişesinin üstesinden gelmek, hastalığın acı sonuçları endişesinden da kurtulmayı sağlar. Bbu endişe, enjeksiyondan evvelki anlık dehşetten epey daha yüksektir. Örneğin, hastalığın şiddetli gelişimi, akrabalara ve arkadaşlara bulaştırma riski, enjeksiydaha sonrasında kısa müddetli beğenilen olmayan semptomlardan fazlaca daha tehlikelidir. Çoklukla kişi koronavirüs niçiniyle hastaneye gittiğinde yahut hasta sevdiklerini gördüğünde, korunma fikrini ve aşıların yararları hakkında kanılarını süratle değiştirir.
Dünyadaki mevcut durum, birfazlaca kişinin ruhsal durumunu olumsuz etkiliyor ve artık fobiler günümüzün gerçek bir belası haline geldi. Takıntılı durumlar ve mantıksız endişeler biroldukca kişinin ömrünü büyük ölçüde karmaşıklaştırır, toplumsal ahengi bozar ve genel sıhhati kötüleştirir. Bu şahıslar hem kendiniz birebir vakitte etrafınız için tedavi edilebilirler ve tedavi edilmelidirler.
Dünya çapında tam olarak aşılanmış nüfusun oranı yüzde 41’ken, ülkemizde ise bu oran son bilgilere göre yüzde 58.8 olarak görülüyor ve bu da 49.6 milyon bireye denk geliyor.
Aşılama düzeyi hala düşük, karantina günlerinden yeni geçtik, biroldukça kısıtlama yaşadık ve yaşamayad evam ediyoruz ve daima olarak yeni vefat kayıtlarına şahit oluyoruz.
İnsanların aşı olmayı reddetme niçinlerinden biri aşı fobisidir. Aşı fobisinin ne olduğuna, sebeplerinin neler olduğuna ve kendimize yardımcı olmak için ne yapmamız gerektiğine bir arada göz atalım.
AŞI FOBİSİ NEDİR?
Aşı fobisi gerçek dışı bir aşı dehşetidir ve bunu şırınga ve iğne endişesiyle karıştırmamak değerlidir. Aşı fobisi yaşayan bir kişi, hem makul bir aşı hakkında (mesela bir koronavirüs aşısı) birebir vakitte prensipte genel olarak aşılama niyetinde büyük kaygı duyar. Aşı fobisi yavaşça olabilir, lakin kimi vakit semptomlar çok şiddetlidir.
Aşı Fobisi Belirtileri
– Aşıları savunan yahut önerenlere karşı kuvvetli öfke yahut saldırganlık hisleri.
– Aşılarla ilgili rastgele bir konuşmadan yahut bahsetmekten kaçınma isteği, aşılar hakkında hiç bir şey duymamak için doktora gitmeyi reddetme yahut aksine, bahsin daima incelenmesi, yeni mevcut malzemelerin araştırılması.
– Birtakım durumlarda, kişi bir panik atak geçirebilir, nabzı hızlanır ve nefesi daha sık hale gelebilir, tansiyon artışı, titreme, mide bulantısı, kas gerginliği, çok terleme, bilinmeyen beden ağrıları görülebilir. Birtakım durumlarda, baş karışıklığı ve hatta bayılma mümkündür.
Semptomlar fobinin gücüne bağlıdır. Bunlardan rastgele birinin ortaya çıkması, aşı fobisi varlığına işaret eder.
Aşı fobisi tedavi edilir mi?
Öteki anksiyete bozuklukları üzere aşı fobisi de muvaffakiyetle tedavi edilebilir. Ekseriyetle bilişsel davranışçı terapi ile dehşet ve korkunun sebebi bulunarak, tedavi gerçekleştirilir.
AŞI FOBİSİNİN niçinLERİ
Tipik olarak, aşı endişesinin kökenleri farkındalık eksikliği, söylentiler ve yanlış bilgidir. Lakin kimi durumlarda kalıtım da rol oynayabilir: Hastanın aile hikayesinde anksiyete bozukluğu olayları var ise, çeşitli fobilere daha hassastır.
Bilhassa kuşkucu bir lişiliğe sahip biri yanlış mantıksal zincirler oluşturmaya, kanıtlanmamış bilim dışı teorilere inanmaya ve kelamda büyülü kanıya geçmeye başlar, Rastgele olaylar ile kendi fikirleri içinde bir irtibat bulur ve yavaş yavaş, art planda aşı fobisi geliştirir.
Sıhhat uzmanları da kimi hastaları aşılar konusunda yanıltabilirler. Birtakım durumlarda, hekimin aşıyla ilgili kıssası öteki bir psikojenik bozukluğu tetikler: İyatrojenizm. İyatrojenizm, bir sıhhat çalışanı tarafınca tetiklenen bir kişinin fizikî yahut duygusal durumunda bir bozulmadır. Aşıya bağlı nöbetler, ruhsal travma ve fobilere niye olabilir.
AŞIYI REDDETMENİZE ÖBÜR NE SEBEP OLUR?
Birisi makul bir hastalığa karşı aşılanmanın faydalarından kuşku duyuyorsa, bu tam olarak bir aşı fobisi olarak kabul edilemez. Bu durumda, bir kişinin gelen ayrıntıları eleştirel olarak değerlendirmesi, yetkili kaynakları incelemesi ve sadece uzmanların görüşlerini dinlemesi kafidir.
Paradoksal olarak, aşılamanın yararları kısmen buna karşı oynar. Birfazlaca kişi, çiçek hastalığı ve çocuk felci üzere önemli enfeksiyonların görülme sıklığının aşılar yardımıyla azaldığını unuttu. Fakat aşı terslerinin niyetleri uygulandığında, çeşitli virüslerle enfeksiyon eğrisi kaçınılmaz olarak yeniden yükselecektir.
Şu anda aşılar hakkında aşı korkusunu tetikleyen ve ilaçlara güvensizliğe niye olan en kalıcı iki yanlış manaya var:
Yanlış 1: Aşı sıhhat için berbattır
En tanınan yanılgılardan biri budur. Büyük bir küme tarafınca savunulan bu yanlış niyetin, aşının uygulanmasından daha sonraki birinci günlerde yavaşça bir soğuk algınlığı semptomları ortaya çıktığı için desteklendiği iddia ediliyor. Ateş, enjeksiyon bölgesinde ağrı, kaslarda güçsüzlük ve beden ağrıları bir bağışıklık yansısı oldukları için telaş kaynağı olmamalıdırlar. Beden hastalıkla savaşmaya hazırlanır ve patojenle temas ettiğinde onu koruyacak özel unsurlar üretir. Kural olarak, tüm belirtiler birkaç gün daha sonra kaybolur.
Bu semptomlara aşı fobisi de niye olabilir. Hastanın kendisi belirtiler için kendini adeta programlar. Psikosomatik tepkiler birfazlaca farklı belirtiyi ortaya çıkarabilir. Bu niçinle aşılamadan evvel kimi vakit psikoterapi gerekir.
Aşının istenmeyen tesirleri olabilir, lakin bunların gelişme riski, bir kişinin aşılandığı önemli bir hastalık seyri geliştirme riskinden kıymetli ölçüde daha düşüktür.
Yanlış 2: Aşı etkisizdir, zira daha sonrasında hala hastalanabilir yahut enjeksiyon sırasında enfeksiyon kapabilirsiniz
Burada rastgele bir aşının bir ilaç değil, bir tedbire olduğunu hatırlamak kıymetlidir. Aşıdan daha sonra enfeksiyon riski kalır, lakin hayli daha düşük olur ve hastalığın bulaşma riski önemli biçimde azalır.
Tüm ilaçlar biroldukca testten geçer ve lakin tam onay alındıktan daha sonra kullanılmasına müsaade verilir. Ve koronavirüs aşıları kelam konusu olduğunda, bu onay sırf ülkelerin mahallî makamlarından değil, beraberinde ilacın etkin olarak kullanıldığı öteki ülkelerdeki emsal kuruluşlardan da alınmış ve Dünya Sıhhat Örgütü onayından geçmiştir.
Aşı daha sonrası vefatlar hakkındaki önyargı da aşı fobisine niye olabilir. Beşerler şöyleki düşünüyor: Yakın vakitte aşılanmış biri birdenbire öldü, bu aşının suçlanacağı manasına geliyor. Fakat hem de insanların aşıdan daha sonra onunla hiç bir ilgisi olmayan niçinlerle ölebildiği unutuluyor.
Aşılamadan daha sonra izole mevt olayları var, fakat sayıları koronavirüsün şiddetli seyrinden ölümlerin sayısından yüzlerce kat daha az.
AŞI FOBİSİNİN ÖTEKİ TEHLİKELERİ
Bilinmeyen rastgele bir şey bir kişinin şüphelenmesine, reddetmesine yol açar. Bu kaçınma davranışı olarak söz edilir. Kaygı çözülmezse, tasanın bağlantılı olduğu objeyi görmezden gelmeye çalışırız. Birtakım bireyler asansörden korkar ve yalnızca merdivenleri tercih eder, kimileri metrodan korktuğu için binemez ve kimi bireyler uçak fobisi niçiniyle yalnızca kara ulaşımını kullanır.
Aşı korkusu durumunda kaçınma davranışı, enfeksiyon kapma riskini artırır, hastalığın ağır seyrine ve neticelerina niye olur. Ayrıyeten panik atak riski de artar. Uzun müddetli kaygı ve gerilim sıhhati olumsuz tesirler ve bağışıklık sistemini zayıflatır.
AŞI FOBİSİ NASIL DURDURULUR?
Aşı endişesinin üstesinden gelmek, hastalığın acı sonuçları endişesinden da kurtulmayı sağlar. Bbu endişe, enjeksiyondan evvelki anlık dehşetten epey daha yüksektir. Örneğin, hastalığın şiddetli gelişimi, akrabalara ve arkadaşlara bulaştırma riski, enjeksiydaha sonrasında kısa müddetli beğenilen olmayan semptomlardan fazlaca daha tehlikelidir. Çoklukla kişi koronavirüs niçiniyle hastaneye gittiğinde yahut hasta sevdiklerini gördüğünde, korunma fikrini ve aşıların yararları hakkında kanılarını süratle değiştirir.
Dünyadaki mevcut durum, birfazlaca kişinin ruhsal durumunu olumsuz etkiliyor ve artık fobiler günümüzün gerçek bir belası haline geldi. Takıntılı durumlar ve mantıksız endişeler biroldukca kişinin ömrünü büyük ölçüde karmaşıklaştırır, toplumsal ahengi bozar ve genel sıhhati kötüleştirir. Bu şahıslar hem kendiniz birebir vakitte etrafınız için tedavi edilebilirler ve tedavi edilmelidirler.