Cemil Çiçek de yargı kalitesinden epeyce kaygılı, teklifleri var
Geçen hafta bu köşede yargı bağımsızlığı kavramını yazdım; özetle, yargı ve yargıç kalitesinin kağıt üzerinde eksiksiz sağlanacak yargı bağımsızlığından daha değerli olduğunu, yargıçlarımız kaliteli olmadıkça yargı bağımsızlığının sağlanamayacağını anlatmaya çalıştım.
Yargıç, bir entelektüel olarak ve fikren, kendi başında kendini bağımsız hissetmiyorsa, anayasada istediğiniz kadar teminatınız olsun hiç bir işe yaramaz.
Bu yazı üzerine herbiçimde Cumhuriyet tarihinin en uzun mühlet Adalet Bakanlığı yapan isimlerinden biri olan Cemil Çiçek aradı, lafı da hiç uzatmadan göbeğinden girdi, “Yargı bağımsızlığı hoş bir slogan lakin yargıç kalitesi olmadan içi boş bir laf” dedi.
Cemil Çiçek’in bir dizi önerisi var. Birinci sırada Türkiye’de hukuk eğitiminin kalitesi ve mühleti geliyor. “Belki 6, hatta 7 yıla çıkarmak lazım hukuk fakültelerini” diyor, geçmişte bu hususta YÖK’le yapılan temasları anlatıyor.
İkinci sırada, her insanın adaleti kendisi yahut mensubu olduğu cemaat için istemesi geliyor. “Bu hastalıktan kurtulmalıyız” diyor.
Üçüncü sırada savcı ve yargıç atamalarındaki kurallar var. “Eskiden hal kağıdı vardı” diye hatırlatıyor, bu uygulama Ak Parti periyodunda kaldırıldı. Yargıç ve savcılar için müfettişler onların özel hayatlarına, münasebetlerine vs de bakarak kanaat notu verirdi. Bu uygulama kuşkusuz subjektifti, şahsi garezler yahut siyasi saikler bu raporlarda önemli rol oynuyordu lakin biz uygulamayı düzeltmek yerine onu toptan kaldırdık.
“Yargıçlık, savcılık mesleğini seçen kişi, hayatının kısıtlanmasını da kabul etmiş demektir. O denli herkesle düşüp kalkamaz, birlikte toplumsal ortamlar dahil vakit geçirdiği herkese dikkat etmelidir. Hal kağıdı bunun içindi. Lakin baksanıza artık kimlerle fotoğrafları çıkıyor, çay toplamaya, zeytin toplamaya bile gidiyorlar” diyor Cemil Çiçek. Kastettiği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la birlikte çay toplayan Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Liderleri.
Dördüncü sırada 15 Temmuz daha sonrası Türk yargısının yaşadığı FETÖ felaketi daha sonrası yapılan kaçınılmaz atamalar var. “Bir sürü arkadaş avukatlıktan geldi, deneyimi ve bilgisi eksik” diyor. Çiçek açıkça söylemiyor lakin muhakkak ki bu atamalarda siyasetin ve siyasi yakınlığın rol oynamış olmasından, yargıdaki cemaatleşmeden hayli da şad değil.
Çiçek’e nazaran, yargı hizmetlerini aksatmadan, çağın teknolojik imkanlarıyla yargıç ve savcıları meslek içi eğitime almak, bu eğitimde elde edilecek başarıyı atamalarda bir kıstas haline getirmek mümkün.
Bir de, yargıç ve savcı atamalarında bir puanlama sisteminden kelam ediyor Çiçek. “Torpilin, siyasi tesirin atamalarda oynadığı rolü azaltmak için bir objektif puanlama sistemi kurulmalı” diyor.
Çiçek’in öbür tenkitleri ve teklifleri de var fakat sıkıntının özü bu: Yargıçlarımızın ve savcılarımızın kalitesini arttırmadığımız, onları hukuk bilimiyle donatmadığımız sürece, yargıçlarımız bilimle yükselip kendi fikri bağımsızlıklarını oluşturmadıkları sürece bizim için bağımsız yargı bir hayal.
Bu, o denli büyük bir hayal ki, daha geçen hafta bu hayale tahminen de hiç bir vakit ulaşamayacağımız gerçeği bir tokat üzere hızımıza çarptı.
Daha evvel iktidarla muhalefetin Yargıçlar Savcılar Konseyi üyeliklerini paylaşması mümkünlüğünü eleştirmiştim. (13 Mayıs 2021, Karar) Lakin iktidarla muhalefet HSK’ya seçilecek 7 üyeyi paylaşma konusunda uzlaştı, yani siyasi etkiyi kurumsallaştırdı.
Bu yolla atanan üyelerden biri, geçen hafta Devlet Bahçeli’ye “Genel başkanım” diye hitap ederek HSK’dan istifasını duyurdu. HSK’ya üye olmazdan evvel Devlet Bahçeli’nin avukatıydı esasen bu kişi.
Bu istifa daha sonrası yargıda yaşananlar konusunda bir dizi perde gerisi yazısı yahut dedikodu çıktı. Örneğin HalkTV’nin web sitesinde yazan İsmail Saymaz’a bakılırsa istifanın art planında bir uyuşturucu soruşturmasında ismi geçen bir kişi ve onu tutuklayan hakim rol oynamıştı. Teze nazaran tutuklanan kişinin avukatı, müstafi HSK üyesinin oğluydu (baba HSK’da, oğul dava takibinde, ne güzel) ve tutuklamayı yapan hakimin FETÖ’cü olduğu öne sürülüyordu. Hakimin referansı ise Meclis Lideri Mustafa Şentop’tu, “Hayır o FETÖ’cü değil, tersine 2012’den beri bize FETÖ ile ilgili bilgi veriyor” diyordu. Tek bir uyuşturucu soruşturmasına bütün bu rezalet bağlar ağının sığması, Sedat Peker’i dinledikten daha sonra kimseye tesadüf olarak gelmiyor herbiçimde.
Vahim argümanlar içeren bu yazıya tek bir reaksiyon gelmemesini nasıl yorumlamalıyız pekala? Bir çeşit “sükut suikastı” mı, yoksa “Sükut ikrardan gelir” mi demeliyiz?
Hararetle başkanlık sistemi mi, parlamenter sistem mi tartışması yapanların yargı erkini neredeyse hiç konuşmamaları, güya ülkede o denli bir güç yokmuş üzere davranmaları boşuna değil. Yargı arı kovanı üzere ve sıkıntıları o denli bir usta dokunuşla çözülecek üzere değil.
halbuki ülkemizde ibresi artık muhalefete gerçek döndüğü anlaşılan seçmen taleplerinin temelinde adalet eksikliği olduğunu biliyoruz.
Eh, yargı sistemi de bu “adalet eksikliği”nin değerli bir kesimi olsa gerek…
Geçen hafta bu köşede yargı bağımsızlığı kavramını yazdım; özetle, yargı ve yargıç kalitesinin kağıt üzerinde eksiksiz sağlanacak yargı bağımsızlığından daha değerli olduğunu, yargıçlarımız kaliteli olmadıkça yargı bağımsızlığının sağlanamayacağını anlatmaya çalıştım.
Yargıç, bir entelektüel olarak ve fikren, kendi başında kendini bağımsız hissetmiyorsa, anayasada istediğiniz kadar teminatınız olsun hiç bir işe yaramaz.
Bu yazı üzerine herbiçimde Cumhuriyet tarihinin en uzun mühlet Adalet Bakanlığı yapan isimlerinden biri olan Cemil Çiçek aradı, lafı da hiç uzatmadan göbeğinden girdi, “Yargı bağımsızlığı hoş bir slogan lakin yargıç kalitesi olmadan içi boş bir laf” dedi.
Cemil Çiçek’in bir dizi önerisi var. Birinci sırada Türkiye’de hukuk eğitiminin kalitesi ve mühleti geliyor. “Belki 6, hatta 7 yıla çıkarmak lazım hukuk fakültelerini” diyor, geçmişte bu hususta YÖK’le yapılan temasları anlatıyor.
İkinci sırada, her insanın adaleti kendisi yahut mensubu olduğu cemaat için istemesi geliyor. “Bu hastalıktan kurtulmalıyız” diyor.
Üçüncü sırada savcı ve yargıç atamalarındaki kurallar var. “Eskiden hal kağıdı vardı” diye hatırlatıyor, bu uygulama Ak Parti periyodunda kaldırıldı. Yargıç ve savcılar için müfettişler onların özel hayatlarına, münasebetlerine vs de bakarak kanaat notu verirdi. Bu uygulama kuşkusuz subjektifti, şahsi garezler yahut siyasi saikler bu raporlarda önemli rol oynuyordu lakin biz uygulamayı düzeltmek yerine onu toptan kaldırdık.
“Yargıçlık, savcılık mesleğini seçen kişi, hayatının kısıtlanmasını da kabul etmiş demektir. O denli herkesle düşüp kalkamaz, birlikte toplumsal ortamlar dahil vakit geçirdiği herkese dikkat etmelidir. Hal kağıdı bunun içindi. Lakin baksanıza artık kimlerle fotoğrafları çıkıyor, çay toplamaya, zeytin toplamaya bile gidiyorlar” diyor Cemil Çiçek. Kastettiği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la birlikte çay toplayan Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay Liderleri.
Dördüncü sırada 15 Temmuz daha sonrası Türk yargısının yaşadığı FETÖ felaketi daha sonrası yapılan kaçınılmaz atamalar var. “Bir sürü arkadaş avukatlıktan geldi, deneyimi ve bilgisi eksik” diyor. Çiçek açıkça söylemiyor lakin muhakkak ki bu atamalarda siyasetin ve siyasi yakınlığın rol oynamış olmasından, yargıdaki cemaatleşmeden hayli da şad değil.
Çiçek’e nazaran, yargı hizmetlerini aksatmadan, çağın teknolojik imkanlarıyla yargıç ve savcıları meslek içi eğitime almak, bu eğitimde elde edilecek başarıyı atamalarda bir kıstas haline getirmek mümkün.
Bir de, yargıç ve savcı atamalarında bir puanlama sisteminden kelam ediyor Çiçek. “Torpilin, siyasi tesirin atamalarda oynadığı rolü azaltmak için bir objektif puanlama sistemi kurulmalı” diyor.
Çiçek’in öbür tenkitleri ve teklifleri de var fakat sıkıntının özü bu: Yargıçlarımızın ve savcılarımızın kalitesini arttırmadığımız, onları hukuk bilimiyle donatmadığımız sürece, yargıçlarımız bilimle yükselip kendi fikri bağımsızlıklarını oluşturmadıkları sürece bizim için bağımsız yargı bir hayal.
Bu, o denli büyük bir hayal ki, daha geçen hafta bu hayale tahminen de hiç bir vakit ulaşamayacağımız gerçeği bir tokat üzere hızımıza çarptı.
Daha evvel iktidarla muhalefetin Yargıçlar Savcılar Konseyi üyeliklerini paylaşması mümkünlüğünü eleştirmiştim. (13 Mayıs 2021, Karar) Lakin iktidarla muhalefet HSK’ya seçilecek 7 üyeyi paylaşma konusunda uzlaştı, yani siyasi etkiyi kurumsallaştırdı.
Bu yolla atanan üyelerden biri, geçen hafta Devlet Bahçeli’ye “Genel başkanım” diye hitap ederek HSK’dan istifasını duyurdu. HSK’ya üye olmazdan evvel Devlet Bahçeli’nin avukatıydı esasen bu kişi.
Bu istifa daha sonrası yargıda yaşananlar konusunda bir dizi perde gerisi yazısı yahut dedikodu çıktı. Örneğin HalkTV’nin web sitesinde yazan İsmail Saymaz’a bakılırsa istifanın art planında bir uyuşturucu soruşturmasında ismi geçen bir kişi ve onu tutuklayan hakim rol oynamıştı. Teze nazaran tutuklanan kişinin avukatı, müstafi HSK üyesinin oğluydu (baba HSK’da, oğul dava takibinde, ne güzel) ve tutuklamayı yapan hakimin FETÖ’cü olduğu öne sürülüyordu. Hakimin referansı ise Meclis Lideri Mustafa Şentop’tu, “Hayır o FETÖ’cü değil, tersine 2012’den beri bize FETÖ ile ilgili bilgi veriyor” diyordu. Tek bir uyuşturucu soruşturmasına bütün bu rezalet bağlar ağının sığması, Sedat Peker’i dinledikten daha sonra kimseye tesadüf olarak gelmiyor herbiçimde.
Vahim argümanlar içeren bu yazıya tek bir reaksiyon gelmemesini nasıl yorumlamalıyız pekala? Bir çeşit “sükut suikastı” mı, yoksa “Sükut ikrardan gelir” mi demeliyiz?
Hararetle başkanlık sistemi mi, parlamenter sistem mi tartışması yapanların yargı erkini neredeyse hiç konuşmamaları, güya ülkede o denli bir güç yokmuş üzere davranmaları boşuna değil. Yargı arı kovanı üzere ve sıkıntıları o denli bir usta dokunuşla çözülecek üzere değil.
halbuki ülkemizde ibresi artık muhalefete gerçek döndüğü anlaşılan seçmen taleplerinin temelinde adalet eksikliği olduğunu biliyoruz.
Eh, yargı sistemi de bu “adalet eksikliği”nin değerli bir kesimi olsa gerek…