Viral hastalıklar epey eski vakit içinderdan beri var olmuştur ve halihazırda onlardan biriyle, koronavirüs salgınıyla savaşıyoruz. Teknolojik ve tıbbi gelişmelerle, tarihteki en şiddetli virüslerden kimilerini önlemenin ve onlarla savaşmanın bir yolunu bulduk.
Lakin, bunun bir sonu yok üzere görünüyor ve farklı, yeni virüsler ortaya çıkmaya devam ediyor ve her zamankinden daha fazla hasara yol açıyor.
Dünyanın en büyük katili, dünyadaki toplam ölümlerin yüzde 16’sından sorumlu olan kalp hastalıklarıdır. Lakin vakit zaman olan salgınlar da pek büyük yıkımlara yol açmıştır.
İşte dünyanın en ölümcül 10 viral hastalığı:
KORONAVİRÜS
Koronavirüs yahut daha yaygın kullanmasıyla COVID-19, bir buçuk yılı aşkın müddettir ortamızda var olan bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığıdır. yavaşça, orta ila şiddetli enfeksiyonlar içinde değişebilir ve süratli bir biçimde tedbir alınmazsa hastaneye yatış ve ölümlere yol açabilir.
Virüsün en tehlikeli taraflarından biri, öngörülemezliği ve değerli oranda mutasyona uğrama yeteneğidir. Şu anda, Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran, dünya çapında DSÖ’ye bildirilen 4 milyon 874 bin 764 vefat ve 239 milyon 113 bin 423 onaylanmış COVID-19 olayı var.
MERS
Koronavirüsler, hem hayvanlarda tıpkı vakitte insanlarda bulunan ve sadece COVID-19 yahut SARs-COV-2 virüsü ile hudutlu olmayan büyük bir virüs ailesidir. Ayrıyeten MERS üzere önemli hastalıklara da niye olabilir.
birinci vakit içinderda 2012’de tanımlanan MERS, DSÖ’ye göre dünya genelinde 2 bin 499 bireye bulaştı ve 861 mevte niye oldu. MERS yüzde 37.2 üzere yüksek bir vefat oranına sahipken bu oran COVID-19 için yüzde 2 ila 3.
Semptomları ateş, öksürük ve ishali içerir. Pnömoni yaygındır. tıpkı vakitte, birtakım asemptomatik hadiseler da vardır. Bugüne kadar spesifik bir aşı yahut tedavi bulunamamıştır. Yalnızca hastanın durumuna göre destekleyici tedavi uygulanabilir.
SARS
SARS ile alakalı bir koronavirüsün niye olduğu şiddetli akut teneffüs sendromu (SARS) da salgın boyutunda ölümlere yol açmıştır.
Hava yoluyla bulaşabilen SARS, havada asılı kalabiliyor ve bulaşıcılığını sürdürebiliyor. Ayrıyeten, kirlenmiş yüzeyler de yayılmasına yardımcı oluyor. Semptomlar yavaşça ateş, titreme, baş ağrısı, halsizlik ve kas ağrısına kadar gidebilen SARS hastalığında şiddetli olaylarda ventilasyona muhtaçlık duyulabiliyordu.
Birinci hadiseler Kasım 2002’de Çin’in Kanton Eyaletinde ortaya çıkmış ve ondan sonrasında Şubat 2003’ün sonlarında komşu ülkeler Hong Kong ve Vietnam’a yayılmıştır. SARS ondan sonrasında 2004’te Amerika, Avrupa ve Asya’da 12’den çok ülkeye ulaşmıştır.
SARS bu vakitte 8 bin kişiyi enfekte etmiş ve 800’den çok vefata niye olmuştur. Onaylanmış bir tedavisi yahut aşısı yoktur.
EBOLA
Birinci Sudan Cumhuriyeti ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde birebir anda meydana gelen Ebola salgını, dünyanın dört bir yanından tabipleri ve bilim insanlarını alarma geçirdi.
Hastalığın kan yahut başka beden sıvıları yahut enfekte insan yahut hayvanlardan alınan dokularla temas yoluyla yayıldığı bilinmektedir. DSÖ datalarına göre, Ebola olaylarında vefat oranı yüzde 50 civarındadır. Hadise mevt oranları geçmiş salgınlarda yüzde 25 ila 90 içinde değişmiştir.
2014 ve 2016 yılları içinde meydana gelen Ebola salgınının yıkıcı bir kararı olmuş, 28 bin kişi enfekte olurken 11 bin 300 kişi ölmüştü. Salgın Gine’de başlamış ve Liberya, Sierra Leone, Nijerya, Senegal, Amerika Birleşik Devletleri, İspanya, Mali ve İngiltere’ye yayılmıştı. DSÖ, 29 Mart 2016’da memleketler arası kıymete sahip halk sıhhati acil durumunun bitmiş olduğini ilan etmişti.
çabucak hemen virüsü gözle görülür biçimde yok edebilen onaylanmış bir tedavi yok, lakin aşı çalışmaları devam ediyor. Şimdilik, birtakım palyatif ilaçlarla süratli bakım, hastanın hayatta kalma talihini artırıyor.
HIV/AIDS
birinci vakit içinderda 1976’da Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tanımlanan AIDS, insan immün yetmezlik virüsünün (HIV) niye olduğu kronik bir durumdur. Tedavisi olmayan, potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir hastalıktır. tıpkı vakitte, tedbire, teşhis, tedavi ve bakımdaki gelişmeler yardımıyla HIV enfeksiyonu yönetilebilir bir tıbbi durum haline gelmiştir.
DSÖ raporlarına bakılırsa, HIV/AIDS niçiniyle şimdiye kadar 36 milyon insan ömrünü kaybetmiştir. Şu anda 31 ila 35 milyon içinde AIDS’li insan olduğu varsayım ediliyor. HIV ile yaşayan insanların büyük çoğunluğu nüfusun yüzde 5’inin, yani yaklaşık 21 milyon kişinin enfekte olduğu Sahraaltı Afrika’da bulunuyor.
Farkındalık arttıkça, HIV’i fazlaca daha yönetilebilir hale getiren yeni tedaviler geliştirilmiştir.
DOMUZ GRİBİ (H1N1)
A, B, C ve D tipi olmak üzere 4 tip mevsimsel influenza virüsü vardır. Hem A birebir vakitte B tipi DSÖ’ye göre mevsimsel salgınlara yol açar.
A tipi influenza virüsü, domuz gribi olarak da bilinen H1N1 gribi, 2009 baharında ortaya çıkan çeşitli grip virüsü suşlarından biridir. H1N1 virüsünün, daha evvel hayvanlarda yahut insanlarda tanımlanmayan eşsiz bir grip genleri kombinasyonu içerdiği biliniyor. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) nazaran, virüs dolaştığı birinci yıl boyunca dünya çapında 150 bin ila 575 bin vefata niye olmuştur.
KUŞ GRİBİ
Birden fazla kuş gribi virüsü insanları etkilemez. Fakat kimileri zoonotiktir; yani insanları enfekte edebilir ve hastalığa niye olabilirler. En düzgün bilinen örnek, yüzlerce insanı enfekte eden ve sayısız vefata niye olan A H5N1 ve A H7N9 suşlarının kuş gribi virüsleridir.
1997 yılında, Hong Kong’da kümes hayvanlarında meydana gelen bir salgının akabinde A H5N1 virüsünden etkilenen birinci insan olayları rapor edilmiştir. Bu salgın, sorunun kaynağı olarak kabul edilen adadaki tüm tavukların katledilmesine yol açmıştır. bu biçimdedan beri, bu virüs Afrika, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’da 50’den çok ülkede tavuk ve kazlarda tespit edilmiştir.
A H7N9 virüsü tarafınca insanlarda enfeksiyon olayları birinci kere Mart 2013’te Çin’de rapor edilmiştir. O tarihten bu yana bu virüs tarafınca yıllık olarak enfeksiyon salgınları olmuştur. 2013 ve 2017 yılları içinde yaklaşık bin 565 bireye A H7N9 virüsü bulaşmış ve enfekte olanların yüzde 39’u ölmüştür.
Kimi antiviraller kuş gribi virüsüne karşı savaşmak ve insanların hayatta kalma talihlerini artırmak için kullanılmıştır.
KIZAMIK
Kızamık, bir virüsün niye olduğu ve öksürük, hapşırma ve yakın temas yoluyla yayılan pek bulaşıcı, önemli bir hastalıktır. Havada iki saat hayatta kalabilir ve o kadar bulaşıcıdır ki, enfekte olmuş bir kişinin etrafındaki insanların yüzde 90’ına kadarı hastalığa yakalanır. Dünyadaki fazlaca sayıda çocuğa 0-1 yaş ortası inançlı ve tesirli bir aşı verilmektedir.
Fakat kızamık, bilhassa Afrika ve Asya’da, 2018’de 140 bin kişiyi öldürerek hala ölümcül olmaya devam ediyor. Bu ölümlerin yüzde 95’inden çoksı kişi başına düşen gelirin düşük ve sıhhat altyapısının zayıf olduğu ülkelerde meydana geliyor.
NİPAH
1998 yılında Malezya’da tanımlanmıştır. bu biçimdedan beri her yıl Güney Asya’da ortaya çıkmıştır ve DSÖ’nün mümkün bir salgın için yakından izlediği enfeksiyonlardan biridir. En son salgın, 2018 yılında 17 kişinin ömrünü kaybettiği Hindistan’da meydana gelmiştir.
Vericisi, Pteropodidae familyasından bir meyve yarasasıdır, lakin domuzlar üzere başka hayvanlar ve hatta kontamine yiyecekler yoluyla da insanlara bulaşabilir. Beşerler içinde da bulaşma vardır.
DSÖ’ye bakılırsa bu virüsün vefat oranı yüzde 40 ila 75 içinde değişmektedir. Ebola üzere başka salgınlar kadar ölümcül olabilir. Beşerler yahut hayvanlar için özel bir tedavi yahut aşı yoktur.
MARBURG KANAMALI ATEŞİ
Bu hastalık birinci vakit içinderda 1967’de Marburg ve Frankfurt’ta (Almanya) ve Belgrad’da (Sırbistan) iki eşzamanlı salgından daha sonra tanımlanmıştır. Hastalık, Uganda’dan ithal edilen Afrika yeşil maymunlarıyla yapılan laboratuvar araştırmalarıyla ilişkilendirilmiştir. Virüs, meyve yarasaları (Rousettus aegyptiacus) tarafınca insanlara bulaşır ve beşerden beşere, enfekte kişinin kan yahut salgılarıyla direkt temas yoluyla yayılır.
Marburg virüsü şiddetli ateşe yol açar. 1980 ve 2014 yılları içinde Angola, Kenya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Afrika (yakın vakitte Zimbabve’ye seyahat etmiş bir kişide) ve Uganda’da salgınlar ve olaylar bildirilmiştir.
Tedavisi geliştirilme evresindedir.
Lakin, bunun bir sonu yok üzere görünüyor ve farklı, yeni virüsler ortaya çıkmaya devam ediyor ve her zamankinden daha fazla hasara yol açıyor.
Dünyanın en büyük katili, dünyadaki toplam ölümlerin yüzde 16’sından sorumlu olan kalp hastalıklarıdır. Lakin vakit zaman olan salgınlar da pek büyük yıkımlara yol açmıştır.
İşte dünyanın en ölümcül 10 viral hastalığı:
KORONAVİRÜS
Koronavirüs yahut daha yaygın kullanmasıyla COVID-19, bir buçuk yılı aşkın müddettir ortamızda var olan bulaşıcı bir teneffüs yolu hastalığıdır. yavaşça, orta ila şiddetli enfeksiyonlar içinde değişebilir ve süratli bir biçimde tedbir alınmazsa hastaneye yatış ve ölümlere yol açabilir.
Virüsün en tehlikeli taraflarından biri, öngörülemezliği ve değerli oranda mutasyona uğrama yeteneğidir. Şu anda, Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran, dünya çapında DSÖ’ye bildirilen 4 milyon 874 bin 764 vefat ve 239 milyon 113 bin 423 onaylanmış COVID-19 olayı var.
MERS
Koronavirüsler, hem hayvanlarda tıpkı vakitte insanlarda bulunan ve sadece COVID-19 yahut SARs-COV-2 virüsü ile hudutlu olmayan büyük bir virüs ailesidir. Ayrıyeten MERS üzere önemli hastalıklara da niye olabilir.
birinci vakit içinderda 2012’de tanımlanan MERS, DSÖ’ye göre dünya genelinde 2 bin 499 bireye bulaştı ve 861 mevte niye oldu. MERS yüzde 37.2 üzere yüksek bir vefat oranına sahipken bu oran COVID-19 için yüzde 2 ila 3.
Semptomları ateş, öksürük ve ishali içerir. Pnömoni yaygındır. tıpkı vakitte, birtakım asemptomatik hadiseler da vardır. Bugüne kadar spesifik bir aşı yahut tedavi bulunamamıştır. Yalnızca hastanın durumuna göre destekleyici tedavi uygulanabilir.
SARS
SARS ile alakalı bir koronavirüsün niye olduğu şiddetli akut teneffüs sendromu (SARS) da salgın boyutunda ölümlere yol açmıştır.
Hava yoluyla bulaşabilen SARS, havada asılı kalabiliyor ve bulaşıcılığını sürdürebiliyor. Ayrıyeten, kirlenmiş yüzeyler de yayılmasına yardımcı oluyor. Semptomlar yavaşça ateş, titreme, baş ağrısı, halsizlik ve kas ağrısına kadar gidebilen SARS hastalığında şiddetli olaylarda ventilasyona muhtaçlık duyulabiliyordu.
Birinci hadiseler Kasım 2002’de Çin’in Kanton Eyaletinde ortaya çıkmış ve ondan sonrasında Şubat 2003’ün sonlarında komşu ülkeler Hong Kong ve Vietnam’a yayılmıştır. SARS ondan sonrasında 2004’te Amerika, Avrupa ve Asya’da 12’den çok ülkeye ulaşmıştır.
SARS bu vakitte 8 bin kişiyi enfekte etmiş ve 800’den çok vefata niye olmuştur. Onaylanmış bir tedavisi yahut aşısı yoktur.
EBOLA
Birinci Sudan Cumhuriyeti ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde birebir anda meydana gelen Ebola salgını, dünyanın dört bir yanından tabipleri ve bilim insanlarını alarma geçirdi.
Hastalığın kan yahut başka beden sıvıları yahut enfekte insan yahut hayvanlardan alınan dokularla temas yoluyla yayıldığı bilinmektedir. DSÖ datalarına göre, Ebola olaylarında vefat oranı yüzde 50 civarındadır. Hadise mevt oranları geçmiş salgınlarda yüzde 25 ila 90 içinde değişmiştir.
2014 ve 2016 yılları içinde meydana gelen Ebola salgınının yıkıcı bir kararı olmuş, 28 bin kişi enfekte olurken 11 bin 300 kişi ölmüştü. Salgın Gine’de başlamış ve Liberya, Sierra Leone, Nijerya, Senegal, Amerika Birleşik Devletleri, İspanya, Mali ve İngiltere’ye yayılmıştı. DSÖ, 29 Mart 2016’da memleketler arası kıymete sahip halk sıhhati acil durumunun bitmiş olduğini ilan etmişti.
çabucak hemen virüsü gözle görülür biçimde yok edebilen onaylanmış bir tedavi yok, lakin aşı çalışmaları devam ediyor. Şimdilik, birtakım palyatif ilaçlarla süratli bakım, hastanın hayatta kalma talihini artırıyor.
HIV/AIDS
birinci vakit içinderda 1976’da Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tanımlanan AIDS, insan immün yetmezlik virüsünün (HIV) niye olduğu kronik bir durumdur. Tedavisi olmayan, potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir hastalıktır. tıpkı vakitte, tedbire, teşhis, tedavi ve bakımdaki gelişmeler yardımıyla HIV enfeksiyonu yönetilebilir bir tıbbi durum haline gelmiştir.
DSÖ raporlarına bakılırsa, HIV/AIDS niçiniyle şimdiye kadar 36 milyon insan ömrünü kaybetmiştir. Şu anda 31 ila 35 milyon içinde AIDS’li insan olduğu varsayım ediliyor. HIV ile yaşayan insanların büyük çoğunluğu nüfusun yüzde 5’inin, yani yaklaşık 21 milyon kişinin enfekte olduğu Sahraaltı Afrika’da bulunuyor.
Farkındalık arttıkça, HIV’i fazlaca daha yönetilebilir hale getiren yeni tedaviler geliştirilmiştir.
DOMUZ GRİBİ (H1N1)
A, B, C ve D tipi olmak üzere 4 tip mevsimsel influenza virüsü vardır. Hem A birebir vakitte B tipi DSÖ’ye göre mevsimsel salgınlara yol açar.
A tipi influenza virüsü, domuz gribi olarak da bilinen H1N1 gribi, 2009 baharında ortaya çıkan çeşitli grip virüsü suşlarından biridir. H1N1 virüsünün, daha evvel hayvanlarda yahut insanlarda tanımlanmayan eşsiz bir grip genleri kombinasyonu içerdiği biliniyor. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) nazaran, virüs dolaştığı birinci yıl boyunca dünya çapında 150 bin ila 575 bin vefata niye olmuştur.
KUŞ GRİBİ
Birden fazla kuş gribi virüsü insanları etkilemez. Fakat kimileri zoonotiktir; yani insanları enfekte edebilir ve hastalığa niye olabilirler. En düzgün bilinen örnek, yüzlerce insanı enfekte eden ve sayısız vefata niye olan A H5N1 ve A H7N9 suşlarının kuş gribi virüsleridir.
1997 yılında, Hong Kong’da kümes hayvanlarında meydana gelen bir salgının akabinde A H5N1 virüsünden etkilenen birinci insan olayları rapor edilmiştir. Bu salgın, sorunun kaynağı olarak kabul edilen adadaki tüm tavukların katledilmesine yol açmıştır. bu biçimdedan beri, bu virüs Afrika, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’da 50’den çok ülkede tavuk ve kazlarda tespit edilmiştir.
A H7N9 virüsü tarafınca insanlarda enfeksiyon olayları birinci kere Mart 2013’te Çin’de rapor edilmiştir. O tarihten bu yana bu virüs tarafınca yıllık olarak enfeksiyon salgınları olmuştur. 2013 ve 2017 yılları içinde yaklaşık bin 565 bireye A H7N9 virüsü bulaşmış ve enfekte olanların yüzde 39’u ölmüştür.
Kimi antiviraller kuş gribi virüsüne karşı savaşmak ve insanların hayatta kalma talihlerini artırmak için kullanılmıştır.
KIZAMIK
Kızamık, bir virüsün niye olduğu ve öksürük, hapşırma ve yakın temas yoluyla yayılan pek bulaşıcı, önemli bir hastalıktır. Havada iki saat hayatta kalabilir ve o kadar bulaşıcıdır ki, enfekte olmuş bir kişinin etrafındaki insanların yüzde 90’ına kadarı hastalığa yakalanır. Dünyadaki fazlaca sayıda çocuğa 0-1 yaş ortası inançlı ve tesirli bir aşı verilmektedir.
Fakat kızamık, bilhassa Afrika ve Asya’da, 2018’de 140 bin kişiyi öldürerek hala ölümcül olmaya devam ediyor. Bu ölümlerin yüzde 95’inden çoksı kişi başına düşen gelirin düşük ve sıhhat altyapısının zayıf olduğu ülkelerde meydana geliyor.
NİPAH
1998 yılında Malezya’da tanımlanmıştır. bu biçimdedan beri her yıl Güney Asya’da ortaya çıkmıştır ve DSÖ’nün mümkün bir salgın için yakından izlediği enfeksiyonlardan biridir. En son salgın, 2018 yılında 17 kişinin ömrünü kaybettiği Hindistan’da meydana gelmiştir.
Vericisi, Pteropodidae familyasından bir meyve yarasasıdır, lakin domuzlar üzere başka hayvanlar ve hatta kontamine yiyecekler yoluyla da insanlara bulaşabilir. Beşerler içinde da bulaşma vardır.
DSÖ’ye bakılırsa bu virüsün vefat oranı yüzde 40 ila 75 içinde değişmektedir. Ebola üzere başka salgınlar kadar ölümcül olabilir. Beşerler yahut hayvanlar için özel bir tedavi yahut aşı yoktur.
MARBURG KANAMALI ATEŞİ
Bu hastalık birinci vakit içinderda 1967’de Marburg ve Frankfurt’ta (Almanya) ve Belgrad’da (Sırbistan) iki eşzamanlı salgından daha sonra tanımlanmıştır. Hastalık, Uganda’dan ithal edilen Afrika yeşil maymunlarıyla yapılan laboratuvar araştırmalarıyla ilişkilendirilmiştir. Virüs, meyve yarasaları (Rousettus aegyptiacus) tarafınca insanlara bulaşır ve beşerden beşere, enfekte kişinin kan yahut salgılarıyla direkt temas yoluyla yayılır.
Marburg virüsü şiddetli ateşe yol açar. 1980 ve 2014 yılları içinde Angola, Kenya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Güney Afrika (yakın vakitte Zimbabve’ye seyahat etmiş bir kişide) ve Uganda’da salgınlar ve olaylar bildirilmiştir.
Tedavisi geliştirilme evresindedir.