Diyabet, insülin eksikliği ya da insülin tesirindeki kusurlar niçiniyle organizmanın karbonhidrat, yağ ve proteinlerden gereğince yararlanamadığı, daima tıbbi bakım gerektiren, kronik, geniş spektrumlu bir metabolizma bozukluğudur. Tüm karbonhidratlı yiyecekler kandaki glikoza bölünür.
İnsülin, glikozun hücrelere girmesine yardımcı olur. İnsülin üretememek yahut tesirli biçimde kullanmamak, kanda yükselmiş glikoz düzeylerine (hiperglisemi olarak bilinir) niye olur. Uzun vadede yüksek glikoz düzeyleri bedende hasara ve çeşitli organ ve dokularda yetersizliklere yol açar.
DİYABET CİNSLERİ VE BELİRTİLERİ
Dört klinik tipte sınıflandırılan diyabet hastalığının en sık görülen cinsleri Tip1, Tip2 ve Gestasyonel yani gebelik diyabetidir. Dördüncü çeşit ise, başka sebeplere bağlı (ilaç kullanmasına, hormonal bozukluklara vb.) bağlı olarak görülebilir.
Tip1 diyabette mutlak insülin eksikliğidir ve her yaşta gelişebileceği üzere çoklukla çocuklarda ve gençlerde görülmektedir. Tip1 Diyabette beden fazlaca az insülin üretir ya da hiç üretmez. Beta-hücre rezervi yüzde 80-90 oranında azaldığı vakit klinik diyabet semptomları ortaya çıkar. Hiperglisemiye ait ağız kuruluğu, epey su içme, açlık hissi, hayli idrar çıkma, kilo kaybı ve yorgunluk üzere semptom ve bulgular apansız ortaya çıkar. Hastalar çoğunlukla zayıf ya da olağan kilodadır. Ekseriyetle 30 yaşından evvel başlar. Kesinlikle kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için insülin enjeksiyonuna gereksinim duyulur.
Yetişkinlerde daha yaygın olarak görülen Tip2 Diyabet ise, tüm diyabet olaylarının yaklaşık yüzde 90’ını oluşturur. Toplumda daha sık görülen diyabet formu tip 2 diyabettir ve insülinin gereğince tesir gösterememesi (insülin direnci ve insülin sekresyonunda azalma) kararı ortaya çıkar. Beden ürettiği insülini güzel kullanamaz. Çoklukla insülin direnci tip 2 diyabetin evvelce başlayarak uzun yıllar tabloya hakim olmakta, insülin sekresyonunda önemli azalma ise diyabetin ileri devirlerinde yahut ortaya giren hastalıklar sırasında ön plana geçmektedir. Çoğunlukla 30 yaş daha sonrası ortaya çıkar, fakat obezite artışının kararı olarak bilhassa son 10-15 yılda çocukluk yahut adolesan çağlarında ortaya çıkan Tip2 Diyabet olayları artmaya başlamıştır. Hastalık ekseriyetle sinsi başlangıçlıdır. bir fazlaca hastada başlangıçta hiç bir semptom yoktur. Kimi hastalar ise bulanık görme, el ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma, ayak ağrıları, yenidenlayan mantar infeksiyonları yahut yara güzelleşmesinde gecikme niçiniyle başvurabilir. Tedavisindeki en değerli nokta ise nizamlı beslenme ve spor yani sağlıklı hayattır. bununla birlikte hastalarda kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için ilaç ve/veya insülin kullanımı gerekebilir.
Gestasyonel DM gebelik sırasında ortaya çıkan ve ekseriyetle doğumla bir arada düzelen diyabet formudur. Gebeliğe bağlı insülin direnci ve genetik yatkınlık niçiniyle ortaya çıkar.
TEŞHİS VE TEDAVİ METOTLARI
Diyabet tanısı dört usulden rastgele birisi ile konulabilir. Çok ağır diyabet semptomlarının bulunmadığı durumlar haricinde, teşhisin sonrasındasındaki bir gün, tercihen birebir (veya farklı bir) teknikle doğrulanması gerekir. 8 saatlik açlık daha sonrası bakılan plazma glikoz pahasının 126 mg/dl ve üstünde olması, 75 gr ile yapılan oral glikoz tolerans testinde 2 saat plazma glikoz pahasının 200 mg/dl ve üstünde olması, diyabet semptomları olan bireylerde rastgele bakılan plazma glikoz kıymetinin 200 mg/dl ve üstünde olması, standartize metodlar ile bakılan HBA1C kıymetinin yüzde 6,5 ve üstünde olması durumunda diyabet teşhisini temalır.
Diyabet hastalarında kan şekerinin olabildiğince olağana yakın düzeylerde tutulması göz, hudut ve böbrek hasarları, kalp krizi ve inme üzere sıkıntılarla müsabaka riskini azaltmaktadır. Sağlıklı beslenme ve uygun idman programının uygulanması, diyabetin vazgeçilmez tedavi ögeleridir. Hayat şekli değişikliği ile kan şekeri denetim altına alınamayan yahut başlangıçta kan şeker pahası çok yüksek olan Tip2 Diyabetli hastalara ağızdan alınan ilaçlar ve/veya insülin tedavisi başlamak gerekebilir. Her hastanın tedavisi kişiseldir. Hastalar sıhhat problemlerinin ehemmiyetine nazaran tek bir ilaç kullanabildikleri üzere; iki, üç yahut daha fazla çeşit ilaç kullanabilirler. Tip1 Diyabet hastalığı ömür uzunluğu insülin kullanılmasını gerektirir. Gestasyonel diyabette ise diyet ve antrenman programı ile glisemik denetimin sağlanamadığı olaylarda insülin tedavisi başlanmalıdır.
İnsülin, glikozun hücrelere girmesine yardımcı olur. İnsülin üretememek yahut tesirli biçimde kullanmamak, kanda yükselmiş glikoz düzeylerine (hiperglisemi olarak bilinir) niye olur. Uzun vadede yüksek glikoz düzeyleri bedende hasara ve çeşitli organ ve dokularda yetersizliklere yol açar.
DİYABET CİNSLERİ VE BELİRTİLERİ
Dört klinik tipte sınıflandırılan diyabet hastalığının en sık görülen cinsleri Tip1, Tip2 ve Gestasyonel yani gebelik diyabetidir. Dördüncü çeşit ise, başka sebeplere bağlı (ilaç kullanmasına, hormonal bozukluklara vb.) bağlı olarak görülebilir.
Tip1 diyabette mutlak insülin eksikliğidir ve her yaşta gelişebileceği üzere çoklukla çocuklarda ve gençlerde görülmektedir. Tip1 Diyabette beden fazlaca az insülin üretir ya da hiç üretmez. Beta-hücre rezervi yüzde 80-90 oranında azaldığı vakit klinik diyabet semptomları ortaya çıkar. Hiperglisemiye ait ağız kuruluğu, epey su içme, açlık hissi, hayli idrar çıkma, kilo kaybı ve yorgunluk üzere semptom ve bulgular apansız ortaya çıkar. Hastalar çoğunlukla zayıf ya da olağan kilodadır. Ekseriyetle 30 yaşından evvel başlar. Kesinlikle kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için insülin enjeksiyonuna gereksinim duyulur.
Yetişkinlerde daha yaygın olarak görülen Tip2 Diyabet ise, tüm diyabet olaylarının yaklaşık yüzde 90’ını oluşturur. Toplumda daha sık görülen diyabet formu tip 2 diyabettir ve insülinin gereğince tesir gösterememesi (insülin direnci ve insülin sekresyonunda azalma) kararı ortaya çıkar. Beden ürettiği insülini güzel kullanamaz. Çoklukla insülin direnci tip 2 diyabetin evvelce başlayarak uzun yıllar tabloya hakim olmakta, insülin sekresyonunda önemli azalma ise diyabetin ileri devirlerinde yahut ortaya giren hastalıklar sırasında ön plana geçmektedir. Çoğunlukla 30 yaş daha sonrası ortaya çıkar, fakat obezite artışının kararı olarak bilhassa son 10-15 yılda çocukluk yahut adolesan çağlarında ortaya çıkan Tip2 Diyabet olayları artmaya başlamıştır. Hastalık ekseriyetle sinsi başlangıçlıdır. bir fazlaca hastada başlangıçta hiç bir semptom yoktur. Kimi hastalar ise bulanık görme, el ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma, ayak ağrıları, yenidenlayan mantar infeksiyonları yahut yara güzelleşmesinde gecikme niçiniyle başvurabilir. Tedavisindeki en değerli nokta ise nizamlı beslenme ve spor yani sağlıklı hayattır. bununla birlikte hastalarda kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için ilaç ve/veya insülin kullanımı gerekebilir.
Gestasyonel DM gebelik sırasında ortaya çıkan ve ekseriyetle doğumla bir arada düzelen diyabet formudur. Gebeliğe bağlı insülin direnci ve genetik yatkınlık niçiniyle ortaya çıkar.
TEŞHİS VE TEDAVİ METOTLARI
Diyabet tanısı dört usulden rastgele birisi ile konulabilir. Çok ağır diyabet semptomlarının bulunmadığı durumlar haricinde, teşhisin sonrasındasındaki bir gün, tercihen birebir (veya farklı bir) teknikle doğrulanması gerekir. 8 saatlik açlık daha sonrası bakılan plazma glikoz pahasının 126 mg/dl ve üstünde olması, 75 gr ile yapılan oral glikoz tolerans testinde 2 saat plazma glikoz pahasının 200 mg/dl ve üstünde olması, diyabet semptomları olan bireylerde rastgele bakılan plazma glikoz kıymetinin 200 mg/dl ve üstünde olması, standartize metodlar ile bakılan HBA1C kıymetinin yüzde 6,5 ve üstünde olması durumunda diyabet teşhisini temalır.
Diyabet hastalarında kan şekerinin olabildiğince olağana yakın düzeylerde tutulması göz, hudut ve böbrek hasarları, kalp krizi ve inme üzere sıkıntılarla müsabaka riskini azaltmaktadır. Sağlıklı beslenme ve uygun idman programının uygulanması, diyabetin vazgeçilmez tedavi ögeleridir. Hayat şekli değişikliği ile kan şekeri denetim altına alınamayan yahut başlangıçta kan şeker pahası çok yüksek olan Tip2 Diyabetli hastalara ağızdan alınan ilaçlar ve/veya insülin tedavisi başlamak gerekebilir. Her hastanın tedavisi kişiseldir. Hastalar sıhhat problemlerinin ehemmiyetine nazaran tek bir ilaç kullanabildikleri üzere; iki, üç yahut daha fazla çeşit ilaç kullanabilirler. Tip1 Diyabet hastalığı ömür uzunluğu insülin kullanılmasını gerektirir. Gestasyonel diyabette ise diyet ve antrenman programı ile glisemik denetimin sağlanamadığı olaylarda insülin tedavisi başlanmalıdır.