Erteleme hastalığı ‘Procrastination’ nedir?

Meltem

Global Mod
Global Mod
6 Haz 2021
1,407
0
1
Kişinin yapması gereken işi, vakti, gücü ve imkanı bulunmasına karşın, bir ya da birkaç defa ertelemesi, işi yapmaktan kaçınması olarak tanımlanan erteleme hastalığı, kişinin günlük ömrüne olumsuz tesir eder. Yapılması gereken işleri, süresiz ve sayısız olarak erteleyen şahıslar, vakti yanlışsız kullanamadıkları için gerek okulda, gerekse profesyonel hayatlarında kuvvetliklerle karşılaşırlar. İşin tamamlanması gereken vakit yaklaştıkça öfke ve gerilim düzeyleri artar. Çoğunlukla da işi yapabileceklerinden epey da yüzeysel ya da kabataslak biçimde tamamlarlar. Bunun kararında da gerilim düzeyleri artmaya ve öz inançları düşmeye başlar.

ERTELEME NEDİR?

Öncelikle erteleme davranışının cinslerinden özetlemek gerekirse bahsetmek gerekirse;

  1. Ertelemeyi, iş hayatındaki rutin işlerin yürütülmesinde,
  2. Karar verici durumunda kalındığında,
  3. Akademik alanda,
  4. Kompulsif erteleme halinde sayabiliriz.



Yapılması gereken işin başına oturmadan evvel son bir defa öteki bir şey yapma, harekete geçerek işi tamamlamak yerine kasıtlı ve şuurlu olarak yapılması gereken hareketten kaçınma, ağırdan alma olarak da açıklanabilen erteleme hastalığı, toplumda çok yaygın olarak görülür. Bu bireyler aksiyona geçmek yerine kendi kendilerine mazeretler ve kaçış yolları bularak bakılırsavlerini erteler. Bunun kararında iş ve okul hayatlarının yanı sıra toplumsal alakaları de olumsuz etkilenir.

Günümüz çağdaş toplumunda pek yaygın olarak görülen erteleme hastalığı her yaş ve cinsiyetten şahısta görülür. Erteleme eğiliminde olan şahıslar, etrafları tarafınca savsak, rahat ve üşengeç olarak tanımlanırlar. Çoğunlukla motivasyon eksikliğinden kaynaklanan bu durumda kişi, yapılması gereken işi kıymetsiz bulur. İlgi alanı haricinde yer aldığını ya da işleri ertelemesinin, marifet eksikliğinden kaynaklandığını düşünür. Yapılması gereken işi nasıl yapacağını bilememek ve kendini yetersiz hissetmek de erteleme hastalığı bulunan bireylerde yaygın olarak görülür.

Motivasyon eksikliğine ek olarak mükemmeliyetçi olmak, başarısız olmaktan korkmak, kişinin kendisine yönelik olarak yüksek standartlar belirlemesi ve kendisine ait sıra dışı beklentilerde bulunması da erteleme hastalığı bulunan şahısların ortak özellikleri içinde yer alır. Tüm bunlara ek olarak vakit idaresi berbat olan, plansız davranan bireylerde de yapılması gereken işi daima erteleme eğilimi görülür.


KRONİK ERTELEME NASIL OLUŞUR?

Daima erteleyen, ertelediği için gerilime ve soruna girmesine karşın, bu durumu yine tekrar sürdüren bireylerde görülen kronik erteleme değerli bir sorundur. Çocukluk çağında başlayan bu durumun altında yatan sebeplerden biri de otoriter ebeveynlerdir. Bu üslup ailelerde kurallar hayli sıkıdır ve bu kurallara uymak çabucak her şeyden daha değerlidir. Mükemmeliyetçi anne babalar, küçük yaştan itibaren daima olarak çocuklarını eleştirir. Ayrıyeten şartlı sevgi ve ilgi veren ebeveynlerin çocuklarında da erteleme hastalığı görülebilir. Bunun kararında çocuklar kendi iç dünyalarını düzenlemek yerine ebeveynlerinin niyetini okumayı öğrenir. Daima olarak kendini ispatlamak zorunda kalan çocuklarda performansla ilgili tasalar ortaya çıkar. Küçük yaşta takdir görmek ve kabul edilmek için çabalayan bireyler, yetişkinlik devrinde erteleme hastalığı ile baş başa kalır.

Çocukluk periyodunda baş kaldıramayan bireyler, yetişkin olduklarında yapmaları gereken işleri vaktinde yapmayarak bir cins reaksiyon ortaya koyarlar. Fakat bu durum kronik erteleme hastalığına sahip bireylerde öfkeye yol açar. Son teslim tarihi olan işlere başlama fikri, keyif kaçırıcı bir aksiyon olarak görülür. Vakit daraldıkça artan gerilim ve sonluluk hâli, kişi psikolojisi üzerinde huzursuzluk ve kızgınlık üzere negatif hisleri ağırlaştırır. İşi yapmaya niyetlendiğinde motive olamayan bireyler, aksiyonlarını erteleyerek bir yerde hislerini ertelemiş olurlar.



ERTELEME HASTALIĞININ niçinLERİ NELERDİR?

Kişi her işini ertelemeye başlamışsa ve bu durum günlük rutin ömrünü dahi sekteye uğratıyor ise Procrastination öbür bir deyişle erteleme hastalığına sahip olduğu düşünülür. Erteleme hastalığı sebepleri içinde şunlar yer alır:

  • Motivasyon eksikliği
  • Makûs vakit idaresi
  • Mükemmeliyetçilik
  • Başaramama tasası
  • Kişiliğe uygun olmayan iş seçimi
  • Bilgi eksikliği
  • Bitirememe telaşı
ERTELEME HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

ömrümüzün neredeyse şimdi her safhasında bir biçimde erteleme davranışıyla karşılaşıyor, tahminen de ömrün tamamında ertelemeyi adeta bir alışkanlık haline getirmiş bulunuyoruz. Çok bilinen bir yaklaşım vardır; bir sorunu çözebilmek için evvela o sorunu kabul etmek ve kabule geçip daha sonrasında tahlil yolları aramak gerekir diye. Evet bu sorun için de tıpkı şeyi söylemek mümkündür. Kendi kendinize evvela şunu sormalısınız:

Erteleme davranışında bulunuyor muyum? Bunu hangi çoğunlukla yapıyorum? Hangi konularda daha sık ertelemeye başvuruyorum? daha sonrasında pişmanlık ve vicdan azabı çektiğim durumlarla karşılaşıyor muyum? Erteleme davranışı sebebiyle uğradığım maddi/manevi kayıplar bulunuyor mu? Soruların birçoğunun tanıdık gelmesi süregelen ve tahminen de ortasından çıkılamaz hale gelen durumları hatırlatmasından kaynaklanmaktadır. Birinci adım olarak bu biçimde bir sorunun varlığını, şuurlu bir biçimde kendi kendine fark etme ve kabul etme olarak atılabilir. Aslında en sıkıntı ve tahminen de atılması en vakit alan adım bu, harekete geçebilmek kurtulmayı istemek.

daha sonrasında işi yapmak için gerekli olan konsantrasyonu bozan etkenler tek tek not edilmeli ve işe başlamayı ertelemeye sebep olan objeler ortadan kaldırılmalıdır. Telefon tablet, dizi vs.

Konsantrasyon seviyesinin artırılmasının akabinde yapılacak işi kısımlara ayırmak ve planlanan vakit aralığında bu kısımları tamamlamak gerekir. Gerçek ve tesirli bir vakit idaresi ve iyi bir planlamanın birlikteinde kişinin kendi koyduğu kurallara uyması ile başlayan güzelleşme sürecinde yapılması gerekenler çok sıradan olmakla birlikte kararlılık fazlaca değerlidir. Erteleme hastalığı tedavisi, kişinin başında başlayan bir müddetçtir. Şayet bu durum başarılamıyorsa bir psikologdan profesyonel yardım alınabilir.


VAKTİ VERİMLİ KULLANMAK KİLİT NOKTA

Vakti verimli bir biçimde kullanmanın değeri büyük olup şayet eski alışkanlıklar zihinde daima hatırlanıyor ise yeni alışkanlıklar kazanmak için daha evvel yapılanların zıddı biçimde davranışlarda bulunmak gerekmektedir. Örneğin, teslim edilecek bir ödev, iş yerinde yapılacak bir sunum, ya da istenmediği için daima ertelenen ziyaret edilmesi gereken bir akraba,, Evvelce kendi kendine verilen rahatlatıcı telkin; “Nasıl olsa daha vakit var, 10 günüm var daha, tekrar ki hafta ziyarete giderim” halinde idi. Ancak bundan daha sonraki yanlışsız telkinler şöyleki olmalı:” Hazır vakit varken artık yapıp bitirsem yeterli olur, sonrasındasında da yapsam tıpkı şeyi yapmış olacağım doğru vakit şu an, bu akşam ziyaret edeyim ve bitsin.” formundadır. Değerli olan vakti yanlışsız kullanarak, boşa vakit masraftan yapılması gereken işleri yapmak, planlı programlı hareket etmek bunu da zorlanmadan yük olarak görmeden yapabilmektir. O denli ki bir müddet daha sonra bunun vermiş olduğu rahatlık ve konforu kişi kaybetmek istemeyecek hayatını zorlaştıran durumlarda kalma ihtimali de resen ortadan kalkacaktır. Bu aşamadaki kilit nokta; vakti programlamak ve buna uygun hareket etmektir.