Farklı Bir Dünya İnşa Etmek İçin pek Şuurlu Bir Efor: Sovyetler Birliği Mimarisinin Değişim ve Gelişimi
Komünist ihtilalin mimarları tarafınca benimsenen ‘Biz binalarımızı şekillendiririz, onlar da bizi şekillendirir’ halindeki eski özdeyiş, Sovyetler Birliği’nin 1922-1991 mimarisinin temelini oluşturuyor. Gelin Sovyetler Birliği mimarisine kısa bir giriş yapalım
Kaynak: https://twitter.com/culturaltutor
Sovyetler Birliği’nin 1922-1991 mimarisi, farklı bir dünya inşa etmek için çok şuurlu bir çabayı temsil eder.
Sovyet mimarisinin birinci kademesi, 1920’lerde ve 1930’ların başlarında hükümran olan Konstrüktivizm olarak bilinir.
Sovyet mimarisinin birinci etabı, 1920’lerde ve 1930’ların başlarında hükümran olan Konstrüktivizm olarak bilinir.
(Svoboda Fabrika Kulübü, 1928)
Bu mimari stilinde ütopik elementler vardır.
ovyetler insan tabiatını bir daha şekillendirebileceklerine inanıyorlardı ve erken devir mimarileri, bu riskli inanca hitap ediyor. Mimari yapılar kasıtlı olarak, daha evvel gelen hiç bir şeye benzemiyordu.
(Zuyev Emekçi Kulübü, 1929)
Ardından, 1930’ların ortalarında, Konstrüktivizmin endüstriyel fütürizminden, daha tanıdık, neoklasik bir üsluba kısa ve küçük bir geçiş etabı olan Postkonstrüktivizm geldi.
Bu apartman bloğu, Konstrüktivizm ve Postkonstrüktivizm içinde bir çizgide tasarlanmış.
Ve 1938’den itibaren Minsk’teki Opera ve Bale Tiyatrosu bu geçişi kusursuz bir biçimde özetliyor.
Minsk’teki Opera ve Bale Tiyatrosu hala Konstrüktivizmin fütüristik elementlerine sahip, lakin sütun ve saçakların kullanması açıkça klasik bir tasarım seçimini ortaya koyuyor.
Sovyet mimarisinin ikinci büyük basamağı, klasik mimariden ilham almak için geçmişe dönen Stalinizmdi
Yukarıda 1935’te açılan Ulusal İktisadın Muvaffakiyetleri Standı’nın girişine bakıyoruz.
Bir cins Roma zafer takı ya da rastgele bir neoklasik zafer takı üzere görünüyor… lakin bir tuhaflık var.
Karşılaştırma için MS 315’ten kalma Konstantin Kemeri’ne bakın
Stalinist mimariyi anlamanın yeterli bir yolu:
Sovyetler, 1931’de, komünizmin karşı çıktığı her şeyin sembolü olan Kurtarıcı İsa Katedrali’ni yıktı. Bu durum, mimarinin önemininin ve verdiği bildirinin açık bir hatırlatıcısı niteliğindedir.
Kurtarıcı İsa Katedrali’nin yerini alması planlanan yapıydı
Stalinist mimari, beraberinde Sosyalist Klasisizm olarak da isimlendirilmiştir. Üstteki Stant kemerinde gördüğümüz üzere…
İşte 1934’te başlayıp 1940’ta biten Kızıl Ordu Tiyatrosu. Konstrüktivizmin sona erdiğunu nazaranbilirsiniz.
Stalinist mimarinin taçlandıran başarılarından biri Moskova Metrosuydu.
Burası, fütürizmden Arka Deco’ya, Barok’tan neoklasizme kadar uzanan tarihi biçimlerin eklektik bir karışımıydı. İlk istasyonlardan biri olan Solniki (1935), sıradan bir Arka Deco dizaynına sahiptir.
1944’te açılan Elektrozavodskaya İstasyonu ise bunu bir adım öteye taşıyor:
Bu ortada, Komsomolskaya İstasyonu Barok usulüyle 18. yüzyılın heybetli süslemesine geri dönüyor:
Ancak 1950’lerin sonunda, Stalinist mimarinin zenginliği ve çöküşü problemli hale gelmişti.
1958’de tamamlanan VDNKh istasyonuna bakın.
Komsomolskaya İstasyonu’na kıyasla ne kadar gösterişten uzak olduğuna bakın.
Stalinist mimarinin öteki mirası, 1947 ve 1953 yılları içinde Moskova’da inşa edilen özgün “Yedi Kızkardeş” üzerine modellenen bu anıtsal gökdelenlerdi.
Bu gökdelenler, Barok, Klasik ve hatta Gotik’i devasa Sovyet kalelerinde birleştirdi.
Yedi Kızkardeş, 1955’te tamamlanan Varşova Kültür ve Bilim Sarayı’nda olduğu üzere, SSCB genelinde taklit edildi:
Ancak vakit geçtikçe Stalinist mimari ve Sosyalist Klasisizm gözden kayboldu.
Nikita Kruşçev, Stalinist ‘aşırılığı’ açıkça kınadı ve Sovyet mimarisi 1960’larda üçüncü bir üslup değişikliği geçirdi. Daha çağdaş ve sade bir şekle geri döndü.
Bu yalnızca ideolojik bir değişim değildi; beraberinde ekonomikti, zira Stalinist mimari değerliye mal oluyordu.
Tipik ‘kopyala- yapıştır’ Sovyet apartman bloklarını düşünün. Bunlar ucuz ve inşa edilmesi kolaydı. Bu model 1960’larda ortaya çıktı ve Kruşçevka olarak biliniyordu.
1970’lerde ve 1980’lerde fazlaca daha uzun ve iri olan “Brezhnevkas” onların yerini aldı.
Bu ucuz, standartlaştırılmış, beton yüksek binalar trendi, geç Sovyet mimarisini tanımlamaya başladı.
Ancak bu üslup değişikliği, Batı’dan biraz daha geç de olsa, SSCB’nin Brütalizmi benimsemesine de yol açtı.
İşte Bulgaristan’daki Buzluzhda Anıtı (1981) ve Gürcistan’daki Ulaştırma Bakanlığı (1974)
Her ikisi de 1981’de tamamlanan Moskova’daki Sovyetler Meskeni ve Bulgaristan’daki Ulusal Kültür Sarayı, Stalin daha sonrası Sovyet mimarisinin yüksekliğini temsil ediyor.
Komünist ihtilalin mimarları tarafınca benimsenen ‘Biz binalarımızı şekillendiririz, onlar da bizi şekillendirir’ halindeki eski özdeyiş, Sovyetler Birliği’nin 1922-1991 mimarisinin temelini oluşturuyor. Gelin Sovyetler Birliği mimarisine kısa bir giriş yapalım
Kaynak: https://twitter.com/culturaltutor
Sovyetler Birliği’nin 1922-1991 mimarisi, farklı bir dünya inşa etmek için çok şuurlu bir çabayı temsil eder.
Sovyet mimarisinin birinci kademesi, 1920’lerde ve 1930’ların başlarında hükümran olan Konstrüktivizm olarak bilinir.
Sovyet mimarisinin birinci etabı, 1920’lerde ve 1930’ların başlarında hükümran olan Konstrüktivizm olarak bilinir.
(Svoboda Fabrika Kulübü, 1928)
Bu mimari stilinde ütopik elementler vardır.
ovyetler insan tabiatını bir daha şekillendirebileceklerine inanıyorlardı ve erken devir mimarileri, bu riskli inanca hitap ediyor. Mimari yapılar kasıtlı olarak, daha evvel gelen hiç bir şeye benzemiyordu.
(Zuyev Emekçi Kulübü, 1929)
Ardından, 1930’ların ortalarında, Konstrüktivizmin endüstriyel fütürizminden, daha tanıdık, neoklasik bir üsluba kısa ve küçük bir geçiş etabı olan Postkonstrüktivizm geldi.
Bu apartman bloğu, Konstrüktivizm ve Postkonstrüktivizm içinde bir çizgide tasarlanmış.
Ve 1938’den itibaren Minsk’teki Opera ve Bale Tiyatrosu bu geçişi kusursuz bir biçimde özetliyor.
Minsk’teki Opera ve Bale Tiyatrosu hala Konstrüktivizmin fütüristik elementlerine sahip, lakin sütun ve saçakların kullanması açıkça klasik bir tasarım seçimini ortaya koyuyor.
Sovyet mimarisinin ikinci büyük basamağı, klasik mimariden ilham almak için geçmişe dönen Stalinizmdi
Yukarıda 1935’te açılan Ulusal İktisadın Muvaffakiyetleri Standı’nın girişine bakıyoruz.
Bir cins Roma zafer takı ya da rastgele bir neoklasik zafer takı üzere görünüyor… lakin bir tuhaflık var.
Karşılaştırma için MS 315’ten kalma Konstantin Kemeri’ne bakın
Stalinist mimariyi anlamanın yeterli bir yolu:
Sovyetler, 1931’de, komünizmin karşı çıktığı her şeyin sembolü olan Kurtarıcı İsa Katedrali’ni yıktı. Bu durum, mimarinin önemininin ve verdiği bildirinin açık bir hatırlatıcısı niteliğindedir.
Kurtarıcı İsa Katedrali’nin yerini alması planlanan yapıydı
Stalinist mimari, beraberinde Sosyalist Klasisizm olarak da isimlendirilmiştir. Üstteki Stant kemerinde gördüğümüz üzere…
İşte 1934’te başlayıp 1940’ta biten Kızıl Ordu Tiyatrosu. Konstrüktivizmin sona erdiğunu nazaranbilirsiniz.
Stalinist mimarinin taçlandıran başarılarından biri Moskova Metrosuydu.
Burası, fütürizmden Arka Deco’ya, Barok’tan neoklasizme kadar uzanan tarihi biçimlerin eklektik bir karışımıydı. İlk istasyonlardan biri olan Solniki (1935), sıradan bir Arka Deco dizaynına sahiptir.
1944’te açılan Elektrozavodskaya İstasyonu ise bunu bir adım öteye taşıyor:
Bu ortada, Komsomolskaya İstasyonu Barok usulüyle 18. yüzyılın heybetli süslemesine geri dönüyor:
Ancak 1950’lerin sonunda, Stalinist mimarinin zenginliği ve çöküşü problemli hale gelmişti.
1958’de tamamlanan VDNKh istasyonuna bakın.
Stalinist mimarinin öteki mirası, 1947 ve 1953 yılları içinde Moskova’da inşa edilen özgün “Yedi Kızkardeş” üzerine modellenen bu anıtsal gökdelenlerdi.
Bu gökdelenler, Barok, Klasik ve hatta Gotik’i devasa Sovyet kalelerinde birleştirdi.
Yedi Kızkardeş, 1955’te tamamlanan Varşova Kültür ve Bilim Sarayı’nda olduğu üzere, SSCB genelinde taklit edildi:
Ancak vakit geçtikçe Stalinist mimari ve Sosyalist Klasisizm gözden kayboldu.
Nikita Kruşçev, Stalinist ‘aşırılığı’ açıkça kınadı ve Sovyet mimarisi 1960’larda üçüncü bir üslup değişikliği geçirdi. Daha çağdaş ve sade bir şekle geri döndü.
Bu yalnızca ideolojik bir değişim değildi; beraberinde ekonomikti, zira Stalinist mimari değerliye mal oluyordu.
Tipik ‘kopyala- yapıştır’ Sovyet apartman bloklarını düşünün. Bunlar ucuz ve inşa edilmesi kolaydı. Bu model 1960’larda ortaya çıktı ve Kruşçevka olarak biliniyordu.
1970’lerde ve 1980’lerde fazlaca daha uzun ve iri olan “Brezhnevkas” onların yerini aldı.
Bu ucuz, standartlaştırılmış, beton yüksek binalar trendi, geç Sovyet mimarisini tanımlamaya başladı.
Ancak bu üslup değişikliği, Batı’dan biraz daha geç de olsa, SSCB’nin Brütalizmi benimsemesine de yol açtı.
İşte Bulgaristan’daki Buzluzhda Anıtı (1981) ve Gürcistan’daki Ulaştırma Bakanlığı (1974)
Her ikisi de 1981’de tamamlanan Moskova’daki Sovyetler Meskeni ve Bulgaristan’daki Ulusal Kültür Sarayı, Stalin daha sonrası Sovyet mimarisinin yüksekliğini temsil ediyor.