Amalyah Hart
Birinci sefer doğu Grönland’ın soğuk ve yırtıcı topraklarında gün yüzüne çıkarılmasından yaklaşık 25 yıl daha sonra, yeni bir dinozor tipi olan ‘Issi saaneq’, bölgenin bilinen en eski otobur dinozoru olduğunu keşfeden paleontologlar tarafınca tanımlandı.
Almanya’da kalıntılarına yaygın halde rastlanan Plateosaurus ile yakından irtibatlı olan dinozor, ismini, Inuit lisanında ‘soğuk kemik’ manasına gelen mahallî sözlerden aldı ve günümüzden yaklaşık 214 milyon yıl evvel, Dünya’nın büyük bir değişime uğradığı bir devir olan ‘Geç Triyas’ periyodunda yaşadı.
TÜM KEMİKLER DETAYLI BİÇİMDE MODELLENDİ
Diversity mecmuasının son sayısında yayınlanan araştırmanın ortak müellifi ve Almanya’nın Halle-Wittenberg kentinde bulunan Martin Luther Üniversitesi’nde bir paleontolog olan Oliver Wings, “Bugüne kadar Almanya’da 100’den bulunan ve uzun vakittir tanınan Plateosaurus’un yakın akrabalarını keşfetmek heyecan verici” diyor.
Issi saaneq’in tanılanmasında, 1990’larda keşfedilen ve kusurlu biçimde Plateosaurus çeşidine ilişkin olduğu zannedilen ve neredeyse eksiksiz biçimde bulunan iki kafatası etken oldu. Bu durum, Portekiz’in Lizbon kentindeki NOVA Bilim ve Teknoloji Okulu’ndan paleontoloji yüksek lisans adayı Victor Beccari’nin kalıntılar üzerinde daha fazla inceleme yapmaya karar vermesine kadar bu biçimde sürdü. Beccari, “Bu iki kafatası, anatomilerindeki kemik oranları ve bunların sistemleri üzere bir epeyce istikametiyle eşsiz” diyor: “Elimizdeki örnekler kesin olarak ‘Issi saaneq’ ismini verdiğimiz yeni bir cinse ilişkin.”
Beccari ve araştırma takımı, mikro-BT [mikro-tomografi] kullanarak kafataslarını taradı ve kemiklerin iç yapılarını görselleştirmek maksadıyla kısımlara ayırdı. Oluşturulan 3d modeller, çevrimiçi MorphoSource sayfası üzerinden herkese açık hale getirildi.
Grup, kafataslarının bir yavruya ve potansiyel bir genç-yetişkine ilişkin olduğunu ve bugüne dek tanımlanmış olan başka ‘sauropodomorflar’dan [bir dinozor familyası] farklı olduğunu ortaya çıkardı. Beklenmedik bir biçimde, her ikisi de Issi’den yaklaşık 15 milyon yıl evvel hayatış olan ‘Macrocollum’ ve ‘Unaysaurus’ üzere kayıtlarda bulunan Brezilyalı dinozorlarla bariz benzerlikler paylaşıyorlar. Beccari, bu farklı lakin temaslı dinozorların coğrafik ve zamansal dağılımının, gelecekte paleontologların onların evrimlerini izlemelerine yardımcı olabileceğini umuyor.
ISSI SAANEEQ: niye GRÖNLAND?
Araştırmacılar, Issi’nin Grönland’da bulunmasının sebebinin, Pangaea’nın* parçalanmasından artan sıcaklıklara kadar geçen periyotta yaşanan büyük iklimsel ve jeolojik değişimlerle açıklanabileceğini tabir ediyor. Kopenhag Üniversitesi’nden araştırma koordinatörü Lars Clemmensen, “Dünya, o periyotta, bitkiyle beslenen birinci dinozorların [bugünkü] Avrupa’ya ve daha ötesine geçmesine imkan sağlayan iklimsel değişimler yaşıyordu” diye izah ediyor.
Beccari’nin araştırmasını denetleyen Octávio Mateus, bunun, grubun Grönland bölgesinde isimlendirdiği üçüncü yeni omurgalı fosil tipi olduğunu lisana getiriyor. “Bu durum, o bölgenin bilimsel açıdan ne kadar değerli olduğunu gözler önüne seriyor” diyor ve bir yüksek lisans öğrencisinin bu biçimdesine ufuk açıcı bir paleontolojik keşfe öncülük etmesinin özellikle özel bir durum olduğunu vurguluyor. “Eldeki sonuçlar ve içerik itibariyle, Lizbon NOVA Üniversitesi’ndeki Paleontoloji Yüksek Lisans programımızda bu biçimde bir tezin yazılması muhteşem” diye ekliyor
*Pangaea ya da Pangea, Paleozoik vakit sonları ile Mezozoik vakit başlarında var olmuş dördüncü ve son süper-kıtadır. Yaklaşık 300 milyon yıl evvel daha evvelki erken kıta modüllerinden toplanarak bir ortaya geldi ve yaklaşık 175 milyon yıl evvel ayrılmaya başladı.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Birinci sefer doğu Grönland’ın soğuk ve yırtıcı topraklarında gün yüzüne çıkarılmasından yaklaşık 25 yıl daha sonra, yeni bir dinozor tipi olan ‘Issi saaneq’, bölgenin bilinen en eski otobur dinozoru olduğunu keşfeden paleontologlar tarafınca tanımlandı.
Almanya’da kalıntılarına yaygın halde rastlanan Plateosaurus ile yakından irtibatlı olan dinozor, ismini, Inuit lisanında ‘soğuk kemik’ manasına gelen mahallî sözlerden aldı ve günümüzden yaklaşık 214 milyon yıl evvel, Dünya’nın büyük bir değişime uğradığı bir devir olan ‘Geç Triyas’ periyodunda yaşadı.
TÜM KEMİKLER DETAYLI BİÇİMDE MODELLENDİ
Diversity mecmuasının son sayısında yayınlanan araştırmanın ortak müellifi ve Almanya’nın Halle-Wittenberg kentinde bulunan Martin Luther Üniversitesi’nde bir paleontolog olan Oliver Wings, “Bugüne kadar Almanya’da 100’den bulunan ve uzun vakittir tanınan Plateosaurus’un yakın akrabalarını keşfetmek heyecan verici” diyor.
Issi saaneq’in tanılanmasında, 1990’larda keşfedilen ve kusurlu biçimde Plateosaurus çeşidine ilişkin olduğu zannedilen ve neredeyse eksiksiz biçimde bulunan iki kafatası etken oldu. Bu durum, Portekiz’in Lizbon kentindeki NOVA Bilim ve Teknoloji Okulu’ndan paleontoloji yüksek lisans adayı Victor Beccari’nin kalıntılar üzerinde daha fazla inceleme yapmaya karar vermesine kadar bu biçimde sürdü. Beccari, “Bu iki kafatası, anatomilerindeki kemik oranları ve bunların sistemleri üzere bir epeyce istikametiyle eşsiz” diyor: “Elimizdeki örnekler kesin olarak ‘Issi saaneq’ ismini verdiğimiz yeni bir cinse ilişkin.”
Beccari ve araştırma takımı, mikro-BT [mikro-tomografi] kullanarak kafataslarını taradı ve kemiklerin iç yapılarını görselleştirmek maksadıyla kısımlara ayırdı. Oluşturulan 3d modeller, çevrimiçi MorphoSource sayfası üzerinden herkese açık hale getirildi.
Grup, kafataslarının bir yavruya ve potansiyel bir genç-yetişkine ilişkin olduğunu ve bugüne dek tanımlanmış olan başka ‘sauropodomorflar’dan [bir dinozor familyası] farklı olduğunu ortaya çıkardı. Beklenmedik bir biçimde, her ikisi de Issi’den yaklaşık 15 milyon yıl evvel hayatış olan ‘Macrocollum’ ve ‘Unaysaurus’ üzere kayıtlarda bulunan Brezilyalı dinozorlarla bariz benzerlikler paylaşıyorlar. Beccari, bu farklı lakin temaslı dinozorların coğrafik ve zamansal dağılımının, gelecekte paleontologların onların evrimlerini izlemelerine yardımcı olabileceğini umuyor.
ISSI SAANEEQ: niye GRÖNLAND?
Araştırmacılar, Issi’nin Grönland’da bulunmasının sebebinin, Pangaea’nın* parçalanmasından artan sıcaklıklara kadar geçen periyotta yaşanan büyük iklimsel ve jeolojik değişimlerle açıklanabileceğini tabir ediyor. Kopenhag Üniversitesi’nden araştırma koordinatörü Lars Clemmensen, “Dünya, o periyotta, bitkiyle beslenen birinci dinozorların [bugünkü] Avrupa’ya ve daha ötesine geçmesine imkan sağlayan iklimsel değişimler yaşıyordu” diye izah ediyor.
Beccari’nin araştırmasını denetleyen Octávio Mateus, bunun, grubun Grönland bölgesinde isimlendirdiği üçüncü yeni omurgalı fosil tipi olduğunu lisana getiriyor. “Bu durum, o bölgenin bilimsel açıdan ne kadar değerli olduğunu gözler önüne seriyor” diyor ve bir yüksek lisans öğrencisinin bu biçimdesine ufuk açıcı bir paleontolojik keşfe öncülük etmesinin özellikle özel bir durum olduğunu vurguluyor. “Eldeki sonuçlar ve içerik itibariyle, Lizbon NOVA Üniversitesi’ndeki Paleontoloji Yüksek Lisans programımızda bu biçimde bir tezin yazılması muhteşem” diye ekliyor
*Pangaea ya da Pangea, Paleozoik vakit sonları ile Mezozoik vakit başlarında var olmuş dördüncü ve son süper-kıtadır. Yaklaşık 300 milyon yıl evvel daha evvelki erken kıta modüllerinden toplanarak bir ortaya geldi ve yaklaşık 175 milyon yıl evvel ayrılmaya başladı.
Yazının yepyenisi Cosmos Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)