Kara delikten sağ kurtulan objenin gizemi çözüldü

Teknoİstanbul

New member
6 Haz 2021
345
0
1
Michelle Starr

Muhteşem kütleli bir kara delikle yaşadığı yakın müsabakadan kurtulmayı bir biçimde başaran gizemli bulutun üzerindeki sır perdesi aralandı. ‘G2’ diye isimlendirilen obje üzerinde gerçekleştirilen yeni bir araştırmanın aktardığı kadarıyla, bu obje aslında ortasında doğdukları gaz ve tozdan meydana gelen kalın bir bulutla örtülü biçimdeki üç bebek yıldızdan oluşuyor. Bu görüş, 2014 yılında G2’nin Samanyolu’nun kalbinde bulunan bir üstün kütleli kara delik olan Sagittarius A*’nın (SgrA*) yakınından geçip gitmesinden daha sonra yanıtsız kalan sorulara gereğince derli toplu bir açıklama sunuyor.

GİZEMLİ BİR YILDIZ DOĞUMEVİ

Araştırmacılar, yayınladıkları makalede, “Gözlem altındaki toz katmanıyla örtülü objelerin, doğumu nükleer jenerasyon diskinde başlayan dağılmış biçimdeki bir genç yıldız kümesinden geriye kalınlar olduğunu düşünüyoruz” diyorlar. ‘G2’ isimli gök cismi 2011 yılında keşfedilmişti (ve 2012 yılında yayınlanan bir çalışmada duyurulmuştu). O sırada, izlediği yörüngede kara deliğe en yakın olduğu nokta olan ve ‘perinigricon’ diye isimlendirilen bir yere gerçek savrulmaktaydı.

Gökbilimciler, bu yakın müsabakanın tam olarak G2’nin SgrA* tarafınca parçalanmasına ve muhteşem kütleli kara delik yığılma bölgesinde bir ölçü havai fişek yaratılmasına niye olacağını düşünüyorlardı. hiç bir şeyin gerçekleşmemesi durumu, çabucak sonrasındadan “kozmik başarısızlık” diye isimlendirildi. G2, kara deliğe yaklaşırken git gide daha fazla uzadı; daha sonrasında, perinigricon’dan çıkmasının akabinde bir daha daha ağır bir biçime kavuştu.

G2’nin bir öbür can sıkıcı özelliği ise çok sıcak olmasıydı; o, bir toz bulutunun olması gerekenden hayli daha sıcaktı. SgrA* ya da öteki yıldızların bu objeyi ısıtmış olması da olasıydı; lakin hangi kesimi olursa olsun, tıpkı sıcaklığa sahipti. Bu, G2’ye ısı sağlayan ögenin dış tesirlerden değil, bulutun ortasından kaynaklandığını düşündürüyordu.

GİZLİ YILDIZLAR AÇIĞA ÇIKARILDI

Gökbilimciler, bu davranışların her ikisinin de bir yıldızın davranışlarıyla daha dengeli göründüğünü ortaya koydular. Bir araştırma grubu, geçtiğimiz yıl, G2 bulutunun ortasında gizlenen ve etraflarında büyük bir gaz ve toz bulutu yaratan iki yıldız içinde gerçekleşen çarpışmanın eseri olan bir yıldızı barındırıyor olabileceğini öne sürdü. Öte yandan birebir çalışma, hem de galaktik merkezde dört tane daha emsal objenin bulunduğunu ortaya koydu ve G objelerinin sayısını toplamda altıya yükseltti. Bu, bir ortaya gelmiş epey sayıda ikili yıldızdan oluşan bir kümeydi.

Son olarak, Almanya’da bulunan Köln Üniversitesi’nde bir astrofizikçi olan Florian Peißker öncülüğündeki bir araştırma grubu, Çok Büyük Teleskop’un (Very Large Telescope-VLT) ‘SINFONI’ isimli aracıyla kaydedilen 14 yıllık müşahedelerin detaylı bir tahlilini yaptıktan daha sonra, alternatif bir açıklama yaptı.

Yaptıkları incelemelere bakılırsa, G2, yaklaşık 1 milyon yaşında olan üç yıldızı ortasında saklıyor olmalı. Bu müddet, yıldızlar için fazlaca genç bir yaş demek; mesela, şu anda Güneş 4,6 milyar yaşında. G2 yıldızları öylesine genç ki, hâlâ ortasında doğdukları buluttan geriye kalan materyallerle çevrili olmalılar. Peißker, “G2’nin aslında gelişim kademesindeki üç genç yıldızdan oluşması heyecan verici” diyor ve bu keşfin, kelam konusu üç yıldızı SgrA* etrafında gözlemlenen en genç yıldızlar haline getirdiğini belirtiyor.

Galaktik merkez, hâlihazırda, ‘S-kümesi’ ismiyle bilinen kendine has bir genç yıldızlar topluluğu barındırıyor. Peißker’in grubunun hazırladığı modele bakılırsa, G2 yıldızları da bu popülasyona dahil olabilirler.

BİRBİRLERİNDEN AYRILIP GEVŞEK BİR KÜME YARATTILAR

Yıldızlar, birebir yıldız doğumevinde meydana geldiler; bu biçimdedan beridir tek tek yıldızların ayrılması ve SgrA* etrafında yeni yörüngelere oturmasıyla çözülmüş bir küme yaratmış olabilirler.

S-kümesiyle temaslı olmasa bile, G2 yıldızları büyük ihtimalle bir basamakta daha geniş bir yıldız kümesinin kesimiydi. SgrA*’nın yörüngesinde dönen öbür tozlu objeler de bu kümenin üyeleri olabilirlerdi ve bunlar da daha büyük bir aralıktan üstün kütleli kara deliğe gerçek ilerledikten daha sonra yerçekimi tarafınca dağıtılmış olmalılardı.

SgrA*’nın etrafındaki ortamın yıldız oluşumu için uygun olmadığı düşünüldüğünden, G2 ve öbür G objelerinin nereden kaynaklanabileceğini anlamak için daha fazla araştırmaya gereksinimimiz var. Gökbilimciler, kara deliklerle ilgili daha fazla bilgiye ulaşmak için de yeni bulguları kullanabilirler. Peißker, “Ulaştığımız yeni sonuçlar, kara deliklerin ne biçimde işlediğiyle ilgili eşsiz bilgiler sunuyor” diyor. “SgrA* mahallini, evrenimizin büsbütün farklı köşelerindeki öbür galaksilerin yaşadığı evrim ve geçirdiği süreçlerle ilgili daha fazla bilgiye ulaşmak için bir şablon olarak kullanabiliriz” diye ekliyor.

Araştırmanın detayları, The Astrophysical Journal isimli mecmuada yayınlandı.


Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)