Ekim ayında, İslam Devleti ile bağlantılı olduğunu iddia eden teröristlerin nasıl bir yer edindiğini ve hem Müslümanlara hem de Hıristiyanlara nasıl zarar verdiğini anlamak için kuzey Mozambik'teki Cabo Delgado eyaletine gittik.
Bölgedeki ve Batılı yetkililer, Afrika'nın bazı bölgelerinde zemin kazanan gevşek bağlantılı İslam Devleti ağının, IŞİD-Mozambik İslam Devleti olarak bilinen kolun kontrol altına alınmaması halinde daha büyük bir küresel tehdit haline gelebileceğinden derin endişe duyduklarını söylüyor.
Yerel halkın “savaş” olarak adlandırdığı olay, bölgeyi büyük ölçüde barışçıl bir balıkçılık ve tarım yaşamından yoksun bıraktı.
Yaklaşık 6.000 kişi öldürüldü ve eyaletin 2,3 milyon sakininin yarısına yakını yerinden edildi. Yakut, gaz ve kereste gibi doğal kaynaklar açısından zengin bir ilde yiyecek ve barınak bulmak günlük bir mücadele haline geldi.
Ziyaretimizden bu yana ülke daha da gerginleşti. Tartışmalı bir başkanlık seçiminin ardından Mozambik, 1992'de uzun süredir devam eden iç savaşın sona ermesinden bu yana seçimle ilgili en kötü şiddeti yaşıyor. Birçok kişinin iktidardaki Frelimo partisi tarafından hile yapıldığına inandığı sonucu protesto etmek için ülke çapında on binlerce insan sokaklara çıktı. Sivil toplum kuruluşu Karar Ver Seçim Platformu'na göre protestolarda 300'e yakın kişi hayatını kaybetti.
Buna ek olarak güneydeki Cabo Delgado ve Nampula Eyaleti de Aralık ortasında Chido Kasırgası'ndan doğrudan etkilendi; 120 kadar kişi öldü, onbinlerce kişi yerinden edildi ve birçoğu yiyecek ve temiz sudan mahrum kaldı.
Diplomatlara ve güvenlik analistlerine göre, birkaç bin savaşçıdan yalnızca birkaç yüzünün bulunduğu isyanın en zayıf halinde olduğuna şüphe yok. Bunun nedeni büyük ölçüde Ruanda ordusunun liderliğindeki uluslararası birliklerin Mozambik'in yetersiz donanıma sahip ve yetersiz eğitimli kuvvetlerinin boşluğunu doldurmasıdır.
Ancak güvenlik uzmanları, isyancıların artık Avusturya büyüklüğünde bir eyaletin yoğun ormanlarına dağılmış küçük gruplara dağıldığını ve çatışmanın bir köstebek oyununa dönüştüğünü söyledi. Saldırılar geçmişe göre daha küçük. Ancak 2024'te 2023'e göre daha sık meydana geldi ve daha önce etkilenmemiş bölgelere yayıldı.
Eyaletin valisi Valige Tauabo bir röportajda “Hükümet elinden gelenin en iyisini yapıyor” dedi.
Ayaklanmanın başladığı yer
Cessna 206'mız, ayaklanmanın doğduğu yer olan sakin bir balıkçı köyü olan Mocimboa da Praia'daki bir uçak pistine indi. Savaş teçhizatlı bir Ruandalı asker bizi kontrol kulesinden izliyordu.
Pusuya düşme riskinin yüksek olması nedeniyle eyalet başkenti Pemba'dan çok az sayıda sakinin karşılayabileceği bir lüks olan bir uçuş kiralamıştık.
Ruanda ordusunun kurduğu barikatların etrafından dolaşan bir limuzine atlayıp köye doğru yola çıktık.
Ekim 2017'de iki düzineden fazla isyancı Mocimboa da Praia'daki bir polis karakoluna baskın düzenledi ve isyancıların ilk saldırısında iki polis memuru öldürüldü.
O zamanlar grup kendisine El Şebab adını veriyordu (analistler grubun Somali'deki Şebab'la hiçbir bağlantısı olmadığını söylüyor). Araştırmacılar, ortaya çıkışın, kuzeydeki komşu Tanzanya'daki aşırılık yanlısı din adamlarının öğretilerinin Cabo Delgado'daki cami ve medreselere sızmaya başladığı 2005 yılı civarında başladığını söylüyor.
Aşırılık yanlıları, yeni üye çekmek için yerel halka, ülkelerinin yoksullukla mücadele etmesine rağmen doğal kaynaklar açısından zengin olduğunu söyledi. Yakınlarda, kıyı kenti Palma'nın açıklarında, yaklaşık 5 milyar doları ABD'den olmak üzere yaklaşık 24 milyar dolarlık yabancı yatırım çeken kazançlı doğal gaz rezervleri vardı.
Palma'da Mozambik ordusunun saldırıları veya sivilleri öldürmesiyle ilgili çeşitli raporların ortaya çıkmasıyla hükümete karşı hoşnutsuzluk arttı.
Ancak isyancıların ilk mesajı, vahşetleri nedeniyle hızla kayboldu.
Sanula Issa, Mart 2020'de İslamcı militanların köylüleri Mocimboa da Praia'daki bir futbol sahasında topladığını ve onları hükümetle aynı safta durmamaları konusunda uyardığını, aksi takdirde “herkesin kafasını keseceğimizi” hatırladı.
Sadece birkaç hafta sonra Bayan Issa, bir sabah erkenden silah sesleri ve “Allahu ekber!”
Kocası ve üç çocuğuyla birlikte sahile koştuğunu ve diğerleriyle birlikte teknelere sığmaya çalıştığını söyledi. Ancak 33 yaşındaki Bayan Issa, pembe başörtüsüyle gözyaşlarını silerek, isyancıların kocasını yakalayıp palayla kafasını kestiğini söyledi.
Bir zamanlar denizciler için pirinç pişiren Bayan Issa, “Onlar kötü” dedi. “İnsanların, masum insanların hayatlarını mahvettiler.”
Ancak yerel halkın hükümete yöneldiği söylenemez.
Sanula Issa ile akraba olmayan Rabia Muandimo Issa, “Antipatimiz her iki yönde de geçerli” dedi. Beş yıl önce bir isyancının saldırısında erkek ve kız kardeşini ve Mocimboa da Praia'daki evlerini kaybetti. “Ne hükümetten ne de isyancılardan iyi bir şey görmüyoruz.”
Bir yerinden edilme krizi
Muinde Macassari, 20 yılının büyük bir kısmını deniz kenarındaki bir kulübede rahat bir hayat geçirdi ve ailesiyle birlikte balık tuttu. Ancak isyancılar iki yıl önce sahil köyü Quietrajo'ya saldırdığından beri, Pemba'daki teyzesinin bahçesinde battaniyelerin üzerinde uyuyor ve iki akrabasıyla aynı çadırı paylaşıyor.
Yıpranmış çadırın sıcaklığı bunaltıcı bir hal alıyor ve yağmur, yırtık brandadan süzülüyor.
Yüzbinlerce insan artık kaybolan işlerini, evlerini ve istikrarını bulmak için topluluklarına geri döndü.
Bay Macassari gibi yüz binlerce kişi de bilinmeyen topluluklarda yerinden edilmiş halde yaşıyor.
80.000'den fazla yerinden edilmiş insan, daha önce yaklaşık 200.000 kişinin yaşadığı Pemba'ya doğru ilerliyor. Yardım grupları, Mozambik'teki çatışmanın diğer küresel krizlerin gölgesinde kalması nedeniyle ihtiyaç duyduğu yardımın alamadığını söylüyor.
Sırtlarında çocukları olan anneler, çocukların yetersiz beslenmesini tedavi eden klinikleri dolduruyor. Yerinden edilmiş insanlar, ailelerinin, arkadaşlarının ve iyi Samiriyelilerin alçak evlerine doluşuyor ve çarşafları bölme olarak kullanıyor.
Bay Macassari dışarıda uyuyor çünkü teyzesinin bodur, iki yatak odalı beton evinde zaten on kişi oturuyor.
İsyancılar tarafından kaçırıldığını, kıyafetlerini yıkamaya ve nöbet tutmaya zorlandığını ancak hiçbir zaman savaşa gönderilmediğini söyledi. Ormanda hindistancevizi yapraklarından yapılmış rahatsız bir yatakta uyuyordu ve yalnızca ara sıra pirinç, mısır ve manyok yiyordu.
Bay Macassari, aşırılıkçıların vaaz ettiği bazı şikayetleri anladığını söyledi; siyasi elitlerin lüks arabalarla ortalıkta dolaşırken diğer herkes fakir olmasıyla ilgili. Ancak isyancıların şikâyetleri hükümete aitse Bay Macassari şunu merak etti: “O halde neden masum insanları öldürüyorlar?”
Bir gece tuvalet molasını bahane ederek kaçtığını söyledi. Yakındaki bir köye ulaşana kadar çalıların arasından koştu.
Acı bir eve dönüş
İsyancılar 2020'nin başlarında Mocimboa da Praia'ya düzenlenen bir saldırıda Cheia Cassiano'yu yakaladığında ona bir seçenek sundular: Bize katılabilirsin ya da seni öldürebiliriz.
Sonraki yıl, şu anda 37 yaşında olan Bay Cassiano, isyancıların onu koşmaya, ağırlık kaldırmaya, silah ateşlemeye ve köylere saldırmaya zorladığını söyledi. Yüksek sesle mesajlarını duyurdular: Savaş dünyanın sonuna kadar bitmeyecek; Erkekler pantolon giymeli, kadınlar ise uzun etek giymeli; Herkesin hükümete değil, İslam'a biat etmesi gerekiyordu.
Bay Cassiano, “Endişelendim” dedi. “Ayaklanma sırasında plana sadık kalmazsanız öldürülebilirsiniz.”
İsyancılar, Ağustos 2020'de Mocimboa da Praia'nın kontrolünü ele geçirdi ve Ruanda ve güney Afrika'daki ülkelerden gelen birlikler onları dışarı çıkarana kadar burayı bir yıl boyunca elinde tuttu. Bu, isyancıların çatışma sırasında bir şehri işgal ettiği en uzun süreydi.
Mocimboa da Praia'nın içi 2020 işgali sırasında yerle bir edildi. Ancak 2022 yılında bölge sakinleri geri dönmeye başladı ve hayat birçok açıdan normale dönmüş gibi görünüyor. Şehir merkezindeki bir pazar, geceleri sokak satıcıları ve hırlayan motosiklet taksileriyle dolup taşıyor. Güneş doğarken balıkçılar kumsalın etrafında toplanır, ağlar ve ahşap tekneler hazırlar ve balıkları brandalar üzerinde kuruturlar. Takımlar asfaltsız futbol sahalarında birbirleriyle yarışırlar.
Ancak biraz araştırarak derin fiziksel ve zihinsel yaraları bulmak kolaydır.
Kentin merkezindeki Katolik kilisesinin kulesi yüksek ancak binanın büyük kısmı yıkıntı halinde. Yan taraftaki ilkokulun büyük kısmı yıkılmış durumda ve tahtadaki solmuş yazılar ebeveynlere çocuklarını kaydettirmek için artık eski olan son tarihi hatırlatıyor. Bir hastane reviri sadece metal bir iskelettir.
Mozambik'in iki kurtuluş kahramanı Eduardo Mondlane ve Samora Machel'in heykellerinin bir zamanlar bulunduğu yerde, yalnızca kırık temeller görülebiliyor.
Çatışmalardan sonra bölge sakinlerinin çoğu, bir zamanlar kırmızı kilden ve ince kütüklerden yapılmış evlerinin bulunduğu yerde boş arazi parçaları bulmak için geri döndü.
Kaçırıldıktan sonra militanlara katılan Bay Cassiano, evinin yakıldığını söyledi. Burayı yeniden inşa etti ve geçimini sağlamak için balık satıyor, ancak çatışmadan gözle görülür bir yara izi taşıyor: sağ eli yok. Baskın yaptıkları bir köyden aldığı bisiklet nedeniyle isyancı arkadaşlarıyla tartıştığını söyledi. Onu bir grup liderinin bisikletini çalmakla suçladılar ve şeriat yorumlarına uygun olarak elini kestiler.
iyileşmeye çalışıyorum
Mocimboa da Praia'daki yerinden edilmiş kişiler kampının yanındaki toplum merkezindeki sanat terapisi atölyesinde çocuklar bazen kafası olmayan çöp adamlar çiziyor veya kil yığınlarından silahlar şekillendiriyor.
Bir gün çocuklar çember oluşturup şarkı söylüyor ve taşlarla dolu plastik şişeleri yere atarak ritmi sürdürüyorlardı.
“Çocukların oyun oynama ve çocuk gibi yaşama hakları vardır” diye şarkı söylediler.
12 yaşındaki bir çocuk, Mocimboa da Praia'daki isyancılar tarafından kaçırıldığında yalnızca 8 yaşında olduğunu ve esaret altındayken birçok kez cinsel istismara uğradığını söyledi. Bir keresinde başörtüsünü düzgün takmadığı için dövülmüştü. Birkaç kadınla birlikte çalılıklara kaçtı ve hayatta kalmak için kum yediğini söyledi.
Birlikte yaşadığı teyzesi ve amcası, eve döndüğünde kararsız davrandığını, çünkü anne ve babasının bir isyan saldırısında öldürüldüğünü söyledi.
Teyzesi, “İnsanların öldürüldüğünü gördüm!” Ani patlamalarla çığlık attığını söyledi.
Artık okula döndüğünde, yerel bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan Toplumsal Kalkınma Vakfı tarafından yönetilen merkezde toplanan diğer mağdur çocuklarla vakit geçirerek iyileşmeye başladığını söylüyor.. Biz yere oturup konuşurken o aşağıya baktı ve bir dal parçasıyla kumun izini sürdü. Yaşadığı korkunç şeylerin artık hayatının geri kalanı için motivasyon kaynağı olduğunu söyledi.
“Topluluğumdaki diğer insanlara yardım etmek için hemşire olmak istiyorum” dedi.
Bölgedeki ve Batılı yetkililer, Afrika'nın bazı bölgelerinde zemin kazanan gevşek bağlantılı İslam Devleti ağının, IŞİD-Mozambik İslam Devleti olarak bilinen kolun kontrol altına alınmaması halinde daha büyük bir küresel tehdit haline gelebileceğinden derin endişe duyduklarını söylüyor.
Yerel halkın “savaş” olarak adlandırdığı olay, bölgeyi büyük ölçüde barışçıl bir balıkçılık ve tarım yaşamından yoksun bıraktı.
Yaklaşık 6.000 kişi öldürüldü ve eyaletin 2,3 milyon sakininin yarısına yakını yerinden edildi. Yakut, gaz ve kereste gibi doğal kaynaklar açısından zengin bir ilde yiyecek ve barınak bulmak günlük bir mücadele haline geldi.
Ziyaretimizden bu yana ülke daha da gerginleşti. Tartışmalı bir başkanlık seçiminin ardından Mozambik, 1992'de uzun süredir devam eden iç savaşın sona ermesinden bu yana seçimle ilgili en kötü şiddeti yaşıyor. Birçok kişinin iktidardaki Frelimo partisi tarafından hile yapıldığına inandığı sonucu protesto etmek için ülke çapında on binlerce insan sokaklara çıktı. Sivil toplum kuruluşu Karar Ver Seçim Platformu'na göre protestolarda 300'e yakın kişi hayatını kaybetti.
Buna ek olarak güneydeki Cabo Delgado ve Nampula Eyaleti de Aralık ortasında Chido Kasırgası'ndan doğrudan etkilendi; 120 kadar kişi öldü, onbinlerce kişi yerinden edildi ve birçoğu yiyecek ve temiz sudan mahrum kaldı.
Diplomatlara ve güvenlik analistlerine göre, birkaç bin savaşçıdan yalnızca birkaç yüzünün bulunduğu isyanın en zayıf halinde olduğuna şüphe yok. Bunun nedeni büyük ölçüde Ruanda ordusunun liderliğindeki uluslararası birliklerin Mozambik'in yetersiz donanıma sahip ve yetersiz eğitimli kuvvetlerinin boşluğunu doldurmasıdır.
Ancak güvenlik uzmanları, isyancıların artık Avusturya büyüklüğünde bir eyaletin yoğun ormanlarına dağılmış küçük gruplara dağıldığını ve çatışmanın bir köstebek oyununa dönüştüğünü söyledi. Saldırılar geçmişe göre daha küçük. Ancak 2024'te 2023'e göre daha sık meydana geldi ve daha önce etkilenmemiş bölgelere yayıldı.
Eyaletin valisi Valige Tauabo bir röportajda “Hükümet elinden gelenin en iyisini yapıyor” dedi.
Ayaklanmanın başladığı yer
Cessna 206'mız, ayaklanmanın doğduğu yer olan sakin bir balıkçı köyü olan Mocimboa da Praia'daki bir uçak pistine indi. Savaş teçhizatlı bir Ruandalı asker bizi kontrol kulesinden izliyordu.
Pusuya düşme riskinin yüksek olması nedeniyle eyalet başkenti Pemba'dan çok az sayıda sakinin karşılayabileceği bir lüks olan bir uçuş kiralamıştık.
Ruanda ordusunun kurduğu barikatların etrafından dolaşan bir limuzine atlayıp köye doğru yola çıktık.
Ekim 2017'de iki düzineden fazla isyancı Mocimboa da Praia'daki bir polis karakoluna baskın düzenledi ve isyancıların ilk saldırısında iki polis memuru öldürüldü.
O zamanlar grup kendisine El Şebab adını veriyordu (analistler grubun Somali'deki Şebab'la hiçbir bağlantısı olmadığını söylüyor). Araştırmacılar, ortaya çıkışın, kuzeydeki komşu Tanzanya'daki aşırılık yanlısı din adamlarının öğretilerinin Cabo Delgado'daki cami ve medreselere sızmaya başladığı 2005 yılı civarında başladığını söylüyor.
Aşırılık yanlıları, yeni üye çekmek için yerel halka, ülkelerinin yoksullukla mücadele etmesine rağmen doğal kaynaklar açısından zengin olduğunu söyledi. Yakınlarda, kıyı kenti Palma'nın açıklarında, yaklaşık 5 milyar doları ABD'den olmak üzere yaklaşık 24 milyar dolarlık yabancı yatırım çeken kazançlı doğal gaz rezervleri vardı.
Palma'da Mozambik ordusunun saldırıları veya sivilleri öldürmesiyle ilgili çeşitli raporların ortaya çıkmasıyla hükümete karşı hoşnutsuzluk arttı.
Ancak isyancıların ilk mesajı, vahşetleri nedeniyle hızla kayboldu.
Sanula Issa, Mart 2020'de İslamcı militanların köylüleri Mocimboa da Praia'daki bir futbol sahasında topladığını ve onları hükümetle aynı safta durmamaları konusunda uyardığını, aksi takdirde “herkesin kafasını keseceğimizi” hatırladı.
Sadece birkaç hafta sonra Bayan Issa, bir sabah erkenden silah sesleri ve “Allahu ekber!”
Kocası ve üç çocuğuyla birlikte sahile koştuğunu ve diğerleriyle birlikte teknelere sığmaya çalıştığını söyledi. Ancak 33 yaşındaki Bayan Issa, pembe başörtüsüyle gözyaşlarını silerek, isyancıların kocasını yakalayıp palayla kafasını kestiğini söyledi.
Bir zamanlar denizciler için pirinç pişiren Bayan Issa, “Onlar kötü” dedi. “İnsanların, masum insanların hayatlarını mahvettiler.”
Ancak yerel halkın hükümete yöneldiği söylenemez.
Sanula Issa ile akraba olmayan Rabia Muandimo Issa, “Antipatimiz her iki yönde de geçerli” dedi. Beş yıl önce bir isyancının saldırısında erkek ve kız kardeşini ve Mocimboa da Praia'daki evlerini kaybetti. “Ne hükümetten ne de isyancılardan iyi bir şey görmüyoruz.”
Bir yerinden edilme krizi
Muinde Macassari, 20 yılının büyük bir kısmını deniz kenarındaki bir kulübede rahat bir hayat geçirdi ve ailesiyle birlikte balık tuttu. Ancak isyancılar iki yıl önce sahil köyü Quietrajo'ya saldırdığından beri, Pemba'daki teyzesinin bahçesinde battaniyelerin üzerinde uyuyor ve iki akrabasıyla aynı çadırı paylaşıyor.
Yıpranmış çadırın sıcaklığı bunaltıcı bir hal alıyor ve yağmur, yırtık brandadan süzülüyor.
Yüzbinlerce insan artık kaybolan işlerini, evlerini ve istikrarını bulmak için topluluklarına geri döndü.
Bay Macassari gibi yüz binlerce kişi de bilinmeyen topluluklarda yerinden edilmiş halde yaşıyor.
80.000'den fazla yerinden edilmiş insan, daha önce yaklaşık 200.000 kişinin yaşadığı Pemba'ya doğru ilerliyor. Yardım grupları, Mozambik'teki çatışmanın diğer küresel krizlerin gölgesinde kalması nedeniyle ihtiyaç duyduğu yardımın alamadığını söylüyor.
Sırtlarında çocukları olan anneler, çocukların yetersiz beslenmesini tedavi eden klinikleri dolduruyor. Yerinden edilmiş insanlar, ailelerinin, arkadaşlarının ve iyi Samiriyelilerin alçak evlerine doluşuyor ve çarşafları bölme olarak kullanıyor.
Bay Macassari dışarıda uyuyor çünkü teyzesinin bodur, iki yatak odalı beton evinde zaten on kişi oturuyor.
İsyancılar tarafından kaçırıldığını, kıyafetlerini yıkamaya ve nöbet tutmaya zorlandığını ancak hiçbir zaman savaşa gönderilmediğini söyledi. Ormanda hindistancevizi yapraklarından yapılmış rahatsız bir yatakta uyuyordu ve yalnızca ara sıra pirinç, mısır ve manyok yiyordu.
Bay Macassari, aşırılıkçıların vaaz ettiği bazı şikayetleri anladığını söyledi; siyasi elitlerin lüks arabalarla ortalıkta dolaşırken diğer herkes fakir olmasıyla ilgili. Ancak isyancıların şikâyetleri hükümete aitse Bay Macassari şunu merak etti: “O halde neden masum insanları öldürüyorlar?”
Bir gece tuvalet molasını bahane ederek kaçtığını söyledi. Yakındaki bir köye ulaşana kadar çalıların arasından koştu.
Acı bir eve dönüş
İsyancılar 2020'nin başlarında Mocimboa da Praia'ya düzenlenen bir saldırıda Cheia Cassiano'yu yakaladığında ona bir seçenek sundular: Bize katılabilirsin ya da seni öldürebiliriz.
Sonraki yıl, şu anda 37 yaşında olan Bay Cassiano, isyancıların onu koşmaya, ağırlık kaldırmaya, silah ateşlemeye ve köylere saldırmaya zorladığını söyledi. Yüksek sesle mesajlarını duyurdular: Savaş dünyanın sonuna kadar bitmeyecek; Erkekler pantolon giymeli, kadınlar ise uzun etek giymeli; Herkesin hükümete değil, İslam'a biat etmesi gerekiyordu.
Bay Cassiano, “Endişelendim” dedi. “Ayaklanma sırasında plana sadık kalmazsanız öldürülebilirsiniz.”
İsyancılar, Ağustos 2020'de Mocimboa da Praia'nın kontrolünü ele geçirdi ve Ruanda ve güney Afrika'daki ülkelerden gelen birlikler onları dışarı çıkarana kadar burayı bir yıl boyunca elinde tuttu. Bu, isyancıların çatışma sırasında bir şehri işgal ettiği en uzun süreydi.
Mocimboa da Praia'nın içi 2020 işgali sırasında yerle bir edildi. Ancak 2022 yılında bölge sakinleri geri dönmeye başladı ve hayat birçok açıdan normale dönmüş gibi görünüyor. Şehir merkezindeki bir pazar, geceleri sokak satıcıları ve hırlayan motosiklet taksileriyle dolup taşıyor. Güneş doğarken balıkçılar kumsalın etrafında toplanır, ağlar ve ahşap tekneler hazırlar ve balıkları brandalar üzerinde kuruturlar. Takımlar asfaltsız futbol sahalarında birbirleriyle yarışırlar.
Ancak biraz araştırarak derin fiziksel ve zihinsel yaraları bulmak kolaydır.
Kentin merkezindeki Katolik kilisesinin kulesi yüksek ancak binanın büyük kısmı yıkıntı halinde. Yan taraftaki ilkokulun büyük kısmı yıkılmış durumda ve tahtadaki solmuş yazılar ebeveynlere çocuklarını kaydettirmek için artık eski olan son tarihi hatırlatıyor. Bir hastane reviri sadece metal bir iskelettir.
Mozambik'in iki kurtuluş kahramanı Eduardo Mondlane ve Samora Machel'in heykellerinin bir zamanlar bulunduğu yerde, yalnızca kırık temeller görülebiliyor.
Çatışmalardan sonra bölge sakinlerinin çoğu, bir zamanlar kırmızı kilden ve ince kütüklerden yapılmış evlerinin bulunduğu yerde boş arazi parçaları bulmak için geri döndü.
Kaçırıldıktan sonra militanlara katılan Bay Cassiano, evinin yakıldığını söyledi. Burayı yeniden inşa etti ve geçimini sağlamak için balık satıyor, ancak çatışmadan gözle görülür bir yara izi taşıyor: sağ eli yok. Baskın yaptıkları bir köyden aldığı bisiklet nedeniyle isyancı arkadaşlarıyla tartıştığını söyledi. Onu bir grup liderinin bisikletini çalmakla suçladılar ve şeriat yorumlarına uygun olarak elini kestiler.
iyileşmeye çalışıyorum
Mocimboa da Praia'daki yerinden edilmiş kişiler kampının yanındaki toplum merkezindeki sanat terapisi atölyesinde çocuklar bazen kafası olmayan çöp adamlar çiziyor veya kil yığınlarından silahlar şekillendiriyor.
Bir gün çocuklar çember oluşturup şarkı söylüyor ve taşlarla dolu plastik şişeleri yere atarak ritmi sürdürüyorlardı.
“Çocukların oyun oynama ve çocuk gibi yaşama hakları vardır” diye şarkı söylediler.
12 yaşındaki bir çocuk, Mocimboa da Praia'daki isyancılar tarafından kaçırıldığında yalnızca 8 yaşında olduğunu ve esaret altındayken birçok kez cinsel istismara uğradığını söyledi. Bir keresinde başörtüsünü düzgün takmadığı için dövülmüştü. Birkaç kadınla birlikte çalılıklara kaçtı ve hayatta kalmak için kum yediğini söyledi.
Birlikte yaşadığı teyzesi ve amcası, eve döndüğünde kararsız davrandığını, çünkü anne ve babasının bir isyan saldırısında öldürüldüğünü söyledi.
Teyzesi, “İnsanların öldürüldüğünü gördüm!” Ani patlamalarla çığlık attığını söyledi.
Artık okula döndüğünde, yerel bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan Toplumsal Kalkınma Vakfı tarafından yönetilen merkezde toplanan diğer mağdur çocuklarla vakit geçirerek iyileşmeye başladığını söylüyor.. Biz yere oturup konuşurken o aşağıya baktı ve bir dal parçasıyla kumun izini sürdü. Yaşadığı korkunç şeylerin artık hayatının geri kalanı için motivasyon kaynağı olduğunu söyledi.
“Topluluğumdaki diğer insanlara yardım etmek için hemşire olmak istiyorum” dedi.