niye hâlâ Dünya dışı akıllı ömür formlarını arıyoruz?

Teknoİstanbul

New member
6 Haz 2021
345
0
1
Paul Sutter

Beşerler, kozmosta var olan öbür gelişmiş medeniyetlerin işaretlerini bulmak için gökyüzünü aradı ve taradı. Ve hiç bir şey bulamadı. Tam manasıyla hiç bir şey. Tahminen de bu niçinle akıllı yaşama değil fakat rastgele bir hayatın rastgele bir cinsine odaklanmamız gerekiyor.

Elbet, küçücük bir mikrop, uzaktaki uzaylılarla öykülerimizi paylaşmak kadar heyecan verici olmayabilir; bir daha de galaksimizde akıllı olmayan hayat işaretleri epey daha yaygın ve bulunması fazlaca daha kolay olabilir.

ORADA KİMSE YOK MU?

Akıllı hayat da dahil olmak üzere, hayat, Dünya’da gelişti. birebir vakitte, gezegenimizle ilgili bilhassa dikkat cazip bir şey olmamalı; o, sırf galaksideki rastgele bir dünya. özetlemek gerekirsesı, şayet burada akıllı bir hayat ortaya çıktıysa, ziyadesiyle yaygın olması gerek; yani, baktığımız her yerde yabancı medeniyetlerin işaretlerini görmemize yetecek kadar yaygın olmalı.

Pekala herkes nerede?

Bu soru, can sıkıcı bir şöhrete sahip olan Fermi paradoksunun temelini oluşturur ve Dünya dışı akıllı hayat (SETI) arayışını genişletmek emeliyle kullanılan ana münasebettir. Birinci etapta, cihanda yalnız olmamamız gerektiği bariz görünüyor ve bu niçinle gereğince yakından baktığımızda akıllı yaşama ait bir ispat görmeliyiz.

Tahminen uzaylılar dinlememiz için radyo sinyalleri gönderiyorlardır. Tahminen de genel olarak radyo yayınları yapıyorlar ve biz de onu alıyoruzdur. Veyahut Güneş Sistemi’nde bizi gözlemlemek yahut sırf vakit geçirmek üzere tasarlanmış eserler bırakmışlardır. Yahut yıldızlarını bir güneş paneli örtüsüyle sarmak üzere mega mühendislik projelerine girişecekler. Ya da tahminen etrafta eğlenceli vakit geçirecekler ve varlıklarını duyurmak için yıldızlarını ağır metallerle kirleteceklerdir.

Buna rağmen, yarım asrı aşkın Dünya dışı akıllı ömür arayışının akabinde hiç bir şeye ulaşamadık. Radyo sinyali yok. Rastgele bir kalıntı yok. Mega mühendislik eseri yok. Şimdiye dek, gerçekleştirilen yüzlerce özel araştırmadan daha sonra, galaksimizde ve hatta kainatta rastgele bir akıllı yaşama dair katiyen hiç bir delile sahip değiliz.

HAYATIN İMZASI

SETI’nin gerisinde yatan var iseyım, akıllı hayatın ‘normal’, yani akıllı olmayan yaşama kıyasla daha kolay saptanması gerektiğidir; çünkü akıllı yaratıklar varlıklarını hakikaten bilinir kılma yeteneğine sahiptir. Şayet radyoyu icat ettilerse, o durumda FM kanalını kullanabilir ve konuttaki aygıtlardan ışık suratında uzaya yayılan bir saptanabilirlik balonu yaratabilirler. Şayet yıldızlarından yayılan gücün büyük bir kısmını kullanabiliyorlarsa, bütün güneş sistemlerini dönüştürebilirler. Ve şayet yıldızlararası seyahatin sırrını çözdülerse, o durumda galaksinin her köşesine (akıllı) yabani otlar üzere yayılabilirler.

Öte yandan, bu argümanda bir şeyler yanlışlı üzere görünüyor. Ya akıllı hayat umduğumuz oranda yaygın ya da umduğumuz oranda algılanabilir değil. Her iki biçimde de SETI yakın vakitte bir delile ulaşabilecek üzere görünmüyor.

İşte bu niçinle, tahminen de gelişmiş yabancı uygarlıklara odaklanmak yerine, dünya dışı hayatı aramamız gerekiyor. Bu, okyanuslarda gezinen tek hücreli organizmalar, kayalara yapışmış yosunlar ya da etraflarında hareket eden karmaşık canlılara ait birinci ipuçları da dahil olmak üzere, her türlü hayatı kapsıyor.

Elbet ki, bunun üzere hayat formları akıllı ömür kadar fark edilebilir olmayabilir lakin bu onları görünmez de kılmaz. Nitekim de, rastgele bir ömür çeşidinin en kıymetli özelliklerinden biri, bir gezegeni sahip olduğu istikrar halinden çıkarma maharetidir.

Örnek olarak Dünya’nın atmosferini ele alalım. Gezegenimiz büyük ihtimalle hayli fazla oksijenle birlikte oluşmuştu; kainatta de her yerde rastlanacak kadar fazlaca oksijen mevcuttur. bir daha de oksijen çoksıyla uçucu ve reaktif bir gazdır ve bir atmosferde kendi başına uzun müddet kalamaz; ya uzaya kaçar ya da öbür elementlerle bağlanır ve (karbondioksit yahut silikon dioksit gibi) öteki unsurlara dönüşür.

Başka yandan, günümüzden yaklaşık 2 milyar yıl evvel, tek hücreli fotosentetik organizmalarla dolup taşan bir gezegen gereğince karbondioksit tüketti ve Dünya atmosferini büsbütün yenileyecek biçimde kâfi oksijeni dışarı verdi ve istikrarda olduğu durumdan epeyce daha fazla oksijen saldı. Dünya’da ortaya çıkan hayat, gezegenimizin atmosferinin karakterini değiştirdi. Ve bu tespit edilebilir bir durum.

Uzaktaki bir öte gezegen, ana yıldızının bize bakan tarafınca geçtiği vakit, yıldızdan yayılan ışık teleskoplarımıza ulaşmadan evvel gezegenin atmosferinden süzülür. Atmosferde bulunan farklı elementler ve moleküller ışığı ince lakin ölçülebilir biçimlerde değişime uğratır.

BİRİNCİ TEMAS

Sahip olduğumuz teknoloji, bizleri ana yıldızlarına yakın bir yörüngede dönen devasa gezegenlerin atmosferlerini incelemekle sınırlıyor. Buna rağmen, NASA’nın ‘Transiting Exoplanet Survey Satellite’ [TES] isimli uydusu, yabancı gezegenlerin atmosferlerinde bulunan fazla ölçüdeki oksijeni tespit etme yeteneğine sahip olacak James Webb Uzay Teleskobu ile birlikte takip çalışmaları için gelecek vaat eden bir dizi adayı kayıt altına alıyor.

Birinci temas senaryoları ilerlerken pek heyecan verici olmayabilir. Asal sayılarda ya da temel sabitlerde bir değişim yaşanmayacak. Yabancı kültürler, alışkanlıklar yahut vücutlar hakkında hiç bir şey merak edilmeyecek.

Büyük ihtimalle, Dünya haricindeki yaşama dair ulaşacağımız birinci delil, bir arazi üstündeki küçük bir çizgide gözlenen bir kıpırdanma formunda olacak ve bize, oradaki canlıların kendi gezegenlerinin istikrarını büyük oranda değiştirdiğini gösterecek. Akıllı olmayan ömür, akıllı hayat kadar yaygın olmayabilir (gerçek şu ki, ikisinin de ne kadar yaygın olduğuna ait hiç bir fikre sahip değiliz) lakin sıradan yaratıklar bir daha de kendilerini fark ettirebilirler.

Uzaylı androidlerle yaşanacak destansı uzay savaşları ihtimali kadar heyecan verici olmasa da rastgele bir dünya dışı hayatı bulmak muhakkak meskene telefon açmanıza niye olacak bir şey olurdu.


Yazının özgünü Space sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)