Nefes almak hayatımızın en değerli kesimlerinden biri. Bilhassa koronavirüsün başlangıcından bu yana, akciğer sıhhatini düzgünleştirme ve akciğer kapasitesini artırma gereksinimi son vakit içinderda pek büyük bir değer kazandı. Nefes alma bizi hayatta tutan ve devam ettiren şey olsa da, çoka kaçmak fizikî ve zihinsel sıhhatimiz için ziyanlı olabilir.
Yemek yemek, idman yapmak ve hatta uyumak olsun, her şeyin fazlası ziyanlı olabilir. Bilhassa nefes almak kelam konusu olduğunda, çok nefes alma olarak da bilinen hiperventilasyon sıhhatimiz üzerinde önemli tesirlere niye olabilir. En makus yanı ise nefesiniz kesildiğinde bile bunun farkına varmamanız ve uzun bir süre ihmal etmenizdir.
SIHHATSİZ NEFES ALIYOR OLABİLİRSİNİZ
Nefes almak bedenimizdeki en doğal süreçtir. Bunu hiç düşünmeden yapıyoruz ve otomatik olarak devreye giriyor. Pekala, fazla nefes aldığınızda ne olur? Bunun manası ne?
Çok nefes alma yahut hiperventilasyon, olağandan daha derin ve daha süratli nefes alıp vermenizdir. Olağanda, nefes alma süratiniz dakikada 12 ila 16 nefes içinde değişir. Lakin nefes alma formunuz değiştiğinde ve çok nefes almaya başladığınızda nefes darlığı, kalp çarpıntısı, anksiyete yaşayabilir ve şuurunuzu kaybedebilirsiniz.
Bunlar çok nefes almanın kimi çarpıcı işaretleri olsa da, kimi vakit nefesinizin orantısız olduğunu fark etmezsiniz.
Ağızdan nefes alma, horlama, esneme, ağız kuruluğu ile uyanma, bunların hepsi çok nefes aldığınızın işaretleridir. Bu işaretler neredeyse her vakit göz arkası edilir ve göz arkası edilirken, göründüğünden daha önemli bir manaya gelebileceğini belirtmek değerlidir.
Ekseriyetle oksijen (O2) soluruz ve karbondioksit (CO2) veririz. Lakin olağandışı biçimde nefes aldığımızda, bedenimizde CO2 düzeyleri birikerek kan pH düzeylerinde düşüşe yol açar.
Neredeyse her vakit, solunumumuzu düzenlemek için oksijene güveniriz, fakat CO2’nin tüm bu süreçte oynayacağı hayati bir rol var. CO2 düzeyleri ana tesirdir. Bedendeki CO2 düzeylerindeki artış, oksijen eksikliğinden çok bizi nefes almaya teşvik eder. Lakin, bedeninizdeki CO2 düzeylerine ne kadar tahammülsüz olursanız, o kadar çabuk nefes alma muhtaçlığı hissedersiniz. Ağızdan nefes almak CO2’ye karşı duyarlılığınızı artırarak daha süratli nefes almanıza yol açar, bu niçinle uzmanlar her vakit burundan nefes almayı önerir.
BURUNDAN NEFES ALMAK AKCİĞER KAPASİTESİNİ GELİŞTİRİYOR
Burundan nefes almak yalnızca akciğer kapasitenizi geliştirmekle kalmaz, hem de bedeninizdeki CO2 düzeylerine karşı daha toleranslı ve daha az hassas olmanızı sağlar. Bu da nefesinizi verimli bir biçimde düzenlemenize yardımcı olur.
Bunun haricinde uyurken burnunuzdan nefes almak uykunuzu düzgünleştirir ve bedeninizin daha güzel çalışmasına yardımcı olur. Bu, sonlarınızı daha da yatıştırır ve nefesinizi düzenler.
Olağan teneffüs suratı dakikada 12 ila 16 nefes içindedır. Lakin ağızdan nefes alanlar fazlaca daha yüksek bir teneffüs suratına sahiptir. Astımlı ve nefesle ilgili sorunu olan bireylerde teneffüs suratı 20’nin üzerindedir.
Bedendeki düşük CO2 düzeyleri ekseriyetle daha süratli nefes alma ile bağlı olan ağızdan nefes alma ile ilişkilidir. Bu da çok soluma yahut hiperventilasyona yol açar.
Ağızdan nefes almak uyku bozukluklarına, uyku apnesine, horlamaya, ağız kuruluğuna ve gibisi problemlere niye olabilir.
HİPERVENTİLASYON BİRÇOK HASTALIĞA niye OLABİLİR
Burun teneffüsü derindir (diyafragmatik), tesirli gaz değişimi için gerekli basıncı yaratırken, ağız teneffüsü sığ (torasik) olup, düşük CO2 içeriğine niye olan hiperventilasyona yol açar.
Bu hiperventilasyon, kalp hastalığı, diyabet, kanser, artrit, kronik ağrı yahut yorgunluk, sirkülasyon problemleri (eller ve ayaklarda üşüme) üzere kronik süreçleri kötüleştirecek ve idman performansının düşmesine ve krampların oluşmasına niye olacaktır.
Beyindeki O2-CO2 içeriğini azaltarak bilhassa çocuklarda sonluluk ve hiperaktiviteye niye olan anksiyete, gerilim, panik atak ve uyku meseleleri üzere rahatsızlıkların ortaya çıkmasına yol açar.
Tükürük azalır, dudaklar ve ağız kurur, diş eti problemlerine, çürüklere, ses tellerine yahut ağız kokusuna yol açar. Günde bir buçuk litre tükürük olan mide kollayıcı ve doğal antasit dozunun alınmaması durumunda sindirim meseleleri (örn. reflü) ortaya çıkar.
Duruş değişir, bu da kas gerginliği ve ağrı üretir, kaslar etkilendiğinden, kişi düz gidemez, başın pozisyonu öne gerçek hareket eder, omurga etkilenir.
Ağız teneffüsü yapan çocuklar (bebekler dahil) yetişkinlerle tıpkı ziyanlı tesirleri yaşarlar ve bununla birlikte kemik tabanları fazlaca yumuşak olduğundan maloklüzyon (çene ve diş sorunları), geniz eti problemleri ve bademcik şişmesi sıkıntıları ortaya çıkar.
Bebeklerden yetişkinlere kadar teneffüsün erken tedavisi, bu epey sayıda bağlantılı bozukluğu önleyebilir ve güzelleştirebilir. Bilhassa teneffüs rehabilitasyonlarıyla bu problemlerin önüne geçmek mümkündür. Rehabilitasyonun gayesi çiğneme-solunum mekaniğinin normalleştirilmesidir, zira her iki fonksiyon de sinerjik olarak çalışır, biri değişirse başkası etkilenir.
Zorluk, bu fonksiyonların otonom hudut sisteminin tesir alanı altında olmasıdır (kalp suratı üzere hayati fonksiyonları düzenler), bu niçinle birçok vakit bunları otomatik-bilinçsiz modda yaparız.
Birçok olayda cerrahi müdahale yahut ilaç gerekmez, yalnızca sıradan antrenmanlar yahut küçük aygıtlarla teneffüsün bir daha eğitimi yapılır.
Yemek yemek, idman yapmak ve hatta uyumak olsun, her şeyin fazlası ziyanlı olabilir. Bilhassa nefes almak kelam konusu olduğunda, çok nefes alma olarak da bilinen hiperventilasyon sıhhatimiz üzerinde önemli tesirlere niye olabilir. En makus yanı ise nefesiniz kesildiğinde bile bunun farkına varmamanız ve uzun bir süre ihmal etmenizdir.
SIHHATSİZ NEFES ALIYOR OLABİLİRSİNİZ
Nefes almak bedenimizdeki en doğal süreçtir. Bunu hiç düşünmeden yapıyoruz ve otomatik olarak devreye giriyor. Pekala, fazla nefes aldığınızda ne olur? Bunun manası ne?
Çok nefes alma yahut hiperventilasyon, olağandan daha derin ve daha süratli nefes alıp vermenizdir. Olağanda, nefes alma süratiniz dakikada 12 ila 16 nefes içinde değişir. Lakin nefes alma formunuz değiştiğinde ve çok nefes almaya başladığınızda nefes darlığı, kalp çarpıntısı, anksiyete yaşayabilir ve şuurunuzu kaybedebilirsiniz.
Bunlar çok nefes almanın kimi çarpıcı işaretleri olsa da, kimi vakit nefesinizin orantısız olduğunu fark etmezsiniz.
Ağızdan nefes alma, horlama, esneme, ağız kuruluğu ile uyanma, bunların hepsi çok nefes aldığınızın işaretleridir. Bu işaretler neredeyse her vakit göz arkası edilir ve göz arkası edilirken, göründüğünden daha önemli bir manaya gelebileceğini belirtmek değerlidir.
Ekseriyetle oksijen (O2) soluruz ve karbondioksit (CO2) veririz. Lakin olağandışı biçimde nefes aldığımızda, bedenimizde CO2 düzeyleri birikerek kan pH düzeylerinde düşüşe yol açar.
Neredeyse her vakit, solunumumuzu düzenlemek için oksijene güveniriz, fakat CO2’nin tüm bu süreçte oynayacağı hayati bir rol var. CO2 düzeyleri ana tesirdir. Bedendeki CO2 düzeylerindeki artış, oksijen eksikliğinden çok bizi nefes almaya teşvik eder. Lakin, bedeninizdeki CO2 düzeylerine ne kadar tahammülsüz olursanız, o kadar çabuk nefes alma muhtaçlığı hissedersiniz. Ağızdan nefes almak CO2’ye karşı duyarlılığınızı artırarak daha süratli nefes almanıza yol açar, bu niçinle uzmanlar her vakit burundan nefes almayı önerir.
BURUNDAN NEFES ALMAK AKCİĞER KAPASİTESİNİ GELİŞTİRİYOR
Burundan nefes almak yalnızca akciğer kapasitenizi geliştirmekle kalmaz, hem de bedeninizdeki CO2 düzeylerine karşı daha toleranslı ve daha az hassas olmanızı sağlar. Bu da nefesinizi verimli bir biçimde düzenlemenize yardımcı olur.
Bunun haricinde uyurken burnunuzdan nefes almak uykunuzu düzgünleştirir ve bedeninizin daha güzel çalışmasına yardımcı olur. Bu, sonlarınızı daha da yatıştırır ve nefesinizi düzenler.
Olağan teneffüs suratı dakikada 12 ila 16 nefes içindedır. Lakin ağızdan nefes alanlar fazlaca daha yüksek bir teneffüs suratına sahiptir. Astımlı ve nefesle ilgili sorunu olan bireylerde teneffüs suratı 20’nin üzerindedir.
Bedendeki düşük CO2 düzeyleri ekseriyetle daha süratli nefes alma ile bağlı olan ağızdan nefes alma ile ilişkilidir. Bu da çok soluma yahut hiperventilasyona yol açar.
Ağızdan nefes almak uyku bozukluklarına, uyku apnesine, horlamaya, ağız kuruluğuna ve gibisi problemlere niye olabilir.
HİPERVENTİLASYON BİRÇOK HASTALIĞA niye OLABİLİR
Burun teneffüsü derindir (diyafragmatik), tesirli gaz değişimi için gerekli basıncı yaratırken, ağız teneffüsü sığ (torasik) olup, düşük CO2 içeriğine niye olan hiperventilasyona yol açar.
Bu hiperventilasyon, kalp hastalığı, diyabet, kanser, artrit, kronik ağrı yahut yorgunluk, sirkülasyon problemleri (eller ve ayaklarda üşüme) üzere kronik süreçleri kötüleştirecek ve idman performansının düşmesine ve krampların oluşmasına niye olacaktır.
Beyindeki O2-CO2 içeriğini azaltarak bilhassa çocuklarda sonluluk ve hiperaktiviteye niye olan anksiyete, gerilim, panik atak ve uyku meseleleri üzere rahatsızlıkların ortaya çıkmasına yol açar.
Tükürük azalır, dudaklar ve ağız kurur, diş eti problemlerine, çürüklere, ses tellerine yahut ağız kokusuna yol açar. Günde bir buçuk litre tükürük olan mide kollayıcı ve doğal antasit dozunun alınmaması durumunda sindirim meseleleri (örn. reflü) ortaya çıkar.
Duruş değişir, bu da kas gerginliği ve ağrı üretir, kaslar etkilendiğinden, kişi düz gidemez, başın pozisyonu öne gerçek hareket eder, omurga etkilenir.
Ağız teneffüsü yapan çocuklar (bebekler dahil) yetişkinlerle tıpkı ziyanlı tesirleri yaşarlar ve bununla birlikte kemik tabanları fazlaca yumuşak olduğundan maloklüzyon (çene ve diş sorunları), geniz eti problemleri ve bademcik şişmesi sıkıntıları ortaya çıkar.
Bebeklerden yetişkinlere kadar teneffüsün erken tedavisi, bu epey sayıda bağlantılı bozukluğu önleyebilir ve güzelleştirebilir. Bilhassa teneffüs rehabilitasyonlarıyla bu problemlerin önüne geçmek mümkündür. Rehabilitasyonun gayesi çiğneme-solunum mekaniğinin normalleştirilmesidir, zira her iki fonksiyon de sinerjik olarak çalışır, biri değişirse başkası etkilenir.
Zorluk, bu fonksiyonların otonom hudut sisteminin tesir alanı altında olmasıdır (kalp suratı üzere hayati fonksiyonları düzenler), bu niçinle birçok vakit bunları otomatik-bilinçsiz modda yaparız.
Birçok olayda cerrahi müdahale yahut ilaç gerekmez, yalnızca sıradan antrenmanlar yahut küçük aygıtlarla teneffüsün bir daha eğitimi yapılır.