Susarken de sorumlusunuz
Sorumlusunuz. Şayet lisanınız konuşuyorsa, hele hele kaleminiz yazıyorsa sorumlusunuz.
Çoğunlukla sorumluluğumuzun bilincindeyizdir ve kahrolası düşmana karşı fikirlerimizi ve bizim mahalleyi kahramanca savunuruz. Ancak sizi hayal kırıklığına uğratacağım: Asıl kahramanlık, kendi mahallenizdeki saçmalıklara karşı sesinizi yükseltebilmektir. Karşı mahalleye atıp tutmak fazla bir cüret istemez. Ancak kendi mahallenizdeki rezalete dur demek! İşte gerçek cüret budur. Siz kendi mahallenizin sapkınlıklarından da sorumlusunuz. Hele onlardan, daha epeyce sorumlusunuz. Bu ahlak açısından da bu biçimdedir, pratik bakımından da bu biçimdedir. Karşı mahalle sizin söylemiş olduğinize pek değer vermez. Kendi mahalleniz sizi daha bir dikkatle dinleyecektir.
ZALİM BİZDEN DİYE SUSAN
Bugünlerde her biçimde bu gerçekleri bir daha bir daha kavrıyoruz ki Ali Şeriati’nin tam da bunları anlatan bir kelamı Twitter’i turlayıp duruyor: “Zulmeden bir dindardan daha berbatı, zalim bizden diye susan dindardır.”
Bu karar doğrudur. O kadar doğrudur ki bu cümledeki “dindar” sözünün yerine istediğiniz mahallenin etiketini koyabilirsiniz. Cümle bir daha hakikat olur. Diyeceksiniz ki, “Ama bizim mahalle zulmedemez; zira çabucak hemen zulmedecek güce sahip değil, iktidarda hiç değil.” bu biçimde “zulmeden” yerine “saçmalayan”, “nefret kusan”, “olur olmaz kümelere hulûs çakan” da diyebilirsiniz. Cümle bir daha doğrudur, bir daha doğrudur.
Deneyin bakın: “Nefret kusan milliyetçiden daha berbatı, nefret kusan milliyetçi bizden diye susan milliyetçidir.” “Olur olmaz şahıslara, yağcılık yapan particiden daha berbatı, yağcılık yapan bizdendir diye susan particidir.” “Saçmalayan solcudan daha berbatı, saçmalayan bizden diye susan solcudur.” Genel tabir şöyleki olabilir mi: “Yalancı ve ahlaksızdan daha berbatı, yalancı ve ahlaksız bizdendir diye susandır.”
O sizin adamlar çaldığı vakit, çırptığı vakit, dün ak söylemiş olduğine bugün kara dediği vakit sesinizi yükseltmeniz ahlakın gereğidir. Hele o akı da karayı da “Şerefsizim!” diye diye kemal-i şiddetle söylüyorsa… Bizdendir, yıpratmayalım diye susarsınız ve düzgün bir iş yaptığınızı zannedersiniz. Ama o suskunluğun bedeli daha büyüktür. O adamınızın, o başkanınızın saçmalıkları size de mal edilir. Bu en küçük kaybınızdır. Asıl büyük kaybı o savunduğunuz mahalle, o benimsediğiniz fikir yaşar. Tarafsız beşerler, ister istemez, “Demek ki bunlar bu biçimde!” der ve o denli demekte haklı olurlar. Siz, mademki çıtınızı çıkarmıyorsunuz, siz de tıpkı o saçmalayan adamınız üzeresiniz.
KOMŞUYA ÇAMUR ATMADAN
Anketlerde dindarlığın azaldığını, deizmin hatta ateizmin arttığını görüyoruz. Bu eğilimin birinci ortaya çıkışını hatırlıyor musunuz? Yanılmıyorsam bir ilahiyat fakültesindeydi. Biz deist oluyoruz diye beyanda bulunanlar, bir küme başörtülü genç kızdı. O ortam için, onlar için mert bir çıkıştı bu. Doğruydu yahut yanlıştı, öbür sorun. Gençler hissettekileri acıyı dışa vuruyorlardı. Zira kendi mahallelerindeki ahlâk çöküşünü görmüşlerdi ve kendilerince ahlaklı bir karar alıp mahalleyi terk ediyorlardı. Bu haber karşısında mahalle önderinin tepkisi, bunları söyleyeni susturmak ve bu hususların konuşulmasına pürüz olmaktı.
Keşke o gençler kadar ihtiyarlar da mert olabilseler ve kendi mahallelerini eleştirme sorumluluğunu yerine getirseler. Sağ, sol, orta, ateist, dindar… bu biçimde her mahalle daha pak olur. Hani herkes kendi kapısının önünü temizlese… Öbür kapılara çamur atmadan evvel.
SUSTUĞUNUZDAN SORUMLUSUNUZ
Pekala, insanın susması da bir cins palavra söylemek değil midir? Bu kadar palavrayla nasıl yaşanır? Bu soruya karşılık vermek için sık sık yaptığım üzere burada da kendimden intihal yapayım. Alt Akıl’da şu biçimde yazmışım:
“Nihayet doğrularda seçicilik bir diğer palavra şekli. Bir mevzudaki gerçeklerden işimize gelenleri bangır bangır söylerken gelmeyenlere karşı sessiz kalmak. Bunu daha fazlaca muhalif ve muvafık klavye erbabı yapar. Muvafıksanız, iktidarın sevabı var ise yazılır. Günahı var ise susulur! Muhalifseniz tam aykırısı. Bir yerde sıkıştırıp sorsanız: Yahu senin tuttuğun o adamın hayatta hiç mi yanılgısı olmadı? Şöyle karşılık verecektir: ‘Şimdi sırası mı? Düşmana cephane vermeyelim.’
“Ne derse desin yalancıdır. Ahlâklı değildir.”
Mahallenin muharrirleri da doğrularda seçicilik yaparak palavra söylerler. Gitgide alışırlar ve bir süre daha sonra yüzleri kızarmadan haberleri, mevzuları, “Buna değmiş, buna değmemiş.” mantığıyla ele alıp yayımlar yahut görmezden gelirler. İkisi de palavra söylemektir.
Sonuç: Cemaatinizin, mahallenizin yanılgılarından, yanlışlarından, saçmalıklarından yalnızca bunları yapanlar değil, siz de sorumlusunuz. Müşterek sorumluluktan değil. Entelektüel sorumluluktan: Eleştirmediğiniz için sorumlusunuz. Dilsizliğinizden sorumlusunuz.
Sorumlusunuz. Şayet lisanınız konuşuyorsa, hele hele kaleminiz yazıyorsa sorumlusunuz.
Çoğunlukla sorumluluğumuzun bilincindeyizdir ve kahrolası düşmana karşı fikirlerimizi ve bizim mahalleyi kahramanca savunuruz. Ancak sizi hayal kırıklığına uğratacağım: Asıl kahramanlık, kendi mahallenizdeki saçmalıklara karşı sesinizi yükseltebilmektir. Karşı mahalleye atıp tutmak fazla bir cüret istemez. Ancak kendi mahallenizdeki rezalete dur demek! İşte gerçek cüret budur. Siz kendi mahallenizin sapkınlıklarından da sorumlusunuz. Hele onlardan, daha epeyce sorumlusunuz. Bu ahlak açısından da bu biçimdedir, pratik bakımından da bu biçimdedir. Karşı mahalle sizin söylemiş olduğinize pek değer vermez. Kendi mahalleniz sizi daha bir dikkatle dinleyecektir.
ZALİM BİZDEN DİYE SUSAN
Bugünlerde her biçimde bu gerçekleri bir daha bir daha kavrıyoruz ki Ali Şeriati’nin tam da bunları anlatan bir kelamı Twitter’i turlayıp duruyor: “Zulmeden bir dindardan daha berbatı, zalim bizden diye susan dindardır.”
Bu karar doğrudur. O kadar doğrudur ki bu cümledeki “dindar” sözünün yerine istediğiniz mahallenin etiketini koyabilirsiniz. Cümle bir daha hakikat olur. Diyeceksiniz ki, “Ama bizim mahalle zulmedemez; zira çabucak hemen zulmedecek güce sahip değil, iktidarda hiç değil.” bu biçimde “zulmeden” yerine “saçmalayan”, “nefret kusan”, “olur olmaz kümelere hulûs çakan” da diyebilirsiniz. Cümle bir daha doğrudur, bir daha doğrudur.
Deneyin bakın: “Nefret kusan milliyetçiden daha berbatı, nefret kusan milliyetçi bizden diye susan milliyetçidir.” “Olur olmaz şahıslara, yağcılık yapan particiden daha berbatı, yağcılık yapan bizdendir diye susan particidir.” “Saçmalayan solcudan daha berbatı, saçmalayan bizden diye susan solcudur.” Genel tabir şöyleki olabilir mi: “Yalancı ve ahlaksızdan daha berbatı, yalancı ve ahlaksız bizdendir diye susandır.”
O sizin adamlar çaldığı vakit, çırptığı vakit, dün ak söylemiş olduğine bugün kara dediği vakit sesinizi yükseltmeniz ahlakın gereğidir. Hele o akı da karayı da “Şerefsizim!” diye diye kemal-i şiddetle söylüyorsa… Bizdendir, yıpratmayalım diye susarsınız ve düzgün bir iş yaptığınızı zannedersiniz. Ama o suskunluğun bedeli daha büyüktür. O adamınızın, o başkanınızın saçmalıkları size de mal edilir. Bu en küçük kaybınızdır. Asıl büyük kaybı o savunduğunuz mahalle, o benimsediğiniz fikir yaşar. Tarafsız beşerler, ister istemez, “Demek ki bunlar bu biçimde!” der ve o denli demekte haklı olurlar. Siz, mademki çıtınızı çıkarmıyorsunuz, siz de tıpkı o saçmalayan adamınız üzeresiniz.
KOMŞUYA ÇAMUR ATMADAN
Anketlerde dindarlığın azaldığını, deizmin hatta ateizmin arttığını görüyoruz. Bu eğilimin birinci ortaya çıkışını hatırlıyor musunuz? Yanılmıyorsam bir ilahiyat fakültesindeydi. Biz deist oluyoruz diye beyanda bulunanlar, bir küme başörtülü genç kızdı. O ortam için, onlar için mert bir çıkıştı bu. Doğruydu yahut yanlıştı, öbür sorun. Gençler hissettekileri acıyı dışa vuruyorlardı. Zira kendi mahallelerindeki ahlâk çöküşünü görmüşlerdi ve kendilerince ahlaklı bir karar alıp mahalleyi terk ediyorlardı. Bu haber karşısında mahalle önderinin tepkisi, bunları söyleyeni susturmak ve bu hususların konuşulmasına pürüz olmaktı.
Keşke o gençler kadar ihtiyarlar da mert olabilseler ve kendi mahallelerini eleştirme sorumluluğunu yerine getirseler. Sağ, sol, orta, ateist, dindar… bu biçimde her mahalle daha pak olur. Hani herkes kendi kapısının önünü temizlese… Öbür kapılara çamur atmadan evvel.
SUSTUĞUNUZDAN SORUMLUSUNUZ
Pekala, insanın susması da bir cins palavra söylemek değil midir? Bu kadar palavrayla nasıl yaşanır? Bu soruya karşılık vermek için sık sık yaptığım üzere burada da kendimden intihal yapayım. Alt Akıl’da şu biçimde yazmışım:
“Nihayet doğrularda seçicilik bir diğer palavra şekli. Bir mevzudaki gerçeklerden işimize gelenleri bangır bangır söylerken gelmeyenlere karşı sessiz kalmak. Bunu daha fazlaca muhalif ve muvafık klavye erbabı yapar. Muvafıksanız, iktidarın sevabı var ise yazılır. Günahı var ise susulur! Muhalifseniz tam aykırısı. Bir yerde sıkıştırıp sorsanız: Yahu senin tuttuğun o adamın hayatta hiç mi yanılgısı olmadı? Şöyle karşılık verecektir: ‘Şimdi sırası mı? Düşmana cephane vermeyelim.’
“Ne derse desin yalancıdır. Ahlâklı değildir.”
Mahallenin muharrirleri da doğrularda seçicilik yaparak palavra söylerler. Gitgide alışırlar ve bir süre daha sonra yüzleri kızarmadan haberleri, mevzuları, “Buna değmiş, buna değmemiş.” mantığıyla ele alıp yayımlar yahut görmezden gelirler. İkisi de palavra söylemektir.
Sonuç: Cemaatinizin, mahallenizin yanılgılarından, yanlışlarından, saçmalıklarından yalnızca bunları yapanlar değil, siz de sorumlusunuz. Müşterek sorumluluktan değil. Entelektüel sorumluluktan: Eleştirmediğiniz için sorumlusunuz. Dilsizliğinizden sorumlusunuz.