Peter Dockrill
2020 yılının sonlarında, Venüs’teki yaşanabilirlik potansiyelinin ne olduğuyla ilgili soru, kimi bilim insanlarının bir biyo-imzanın kanıtı olabileceğini ileri sürdüğü, gezegen atmosferindeki ‘fosfin’ hususunun saptanması sonucunda odak noktasına geldi.
Araştırmacılar içinde bu sorunla ilgili bir epey görüş alışverişi yapılsa da, bu keşif Venüs’ün -meşhur zehirli ve cehennem gibisi ortamının- yaşama elverişli olabileceği fikrine gösterilen ilgiyi bir daha canlandırdı.
KEŞİF SEFERLERİ ÇOĞALIYOR
Bir tesadüf kararı, NASA, -onlarca yıldır birinci kez- Venüs’ü araştırmak üzere iki yeni uzay aracı gönderiyor ve bu misyon, hiç de misafirperver olmayan bu dünyanın yaşanabilir olup olmadığı konusunda bize şimdiye kadarki en berrak fikri sunabilir. Öte yandan, gelecekte yapılacak bu keşifler şu an için birkaç yıl uzağımızda; bir daha de, geçen hafta yayınlanan yeni bilimsel tespitler, tahminen de yakın gelecekte Venüs’teki ömür belirtilerinin saptanmasıyla ilgi epey da heyecanlanmamamız gerektiğini gösteriyor.
Belfast’ta bulunan Queen’s University’de mikrobiyolog olan John Hallsworth’ün öncülüğünde yürütülen bir araştırmaya göre, Venüs’teki bulutlarda bir su varlığına rastlanmaması, hayatın, en azından bildiğimiz haliyle ortaya çıkmasını engelliyor çünkü burada organizmaların faaliyet göstermeleri için gereken ölçüde su bulunmuyor.
Araştırmacılar, atmosfer hakkında yaptıkları değerlendirmelerde, bağıl nemin aktif bir muadili ve termodinamik bir parametre olan ‘su aktivitesi’ ölçümlerini gerçekleştirirken, Venüs’ün atmosferinin Dünya’dakilere benzeyen organizmaların hayatta kalması için çok derecede kurak olduğunu ortaya çıkardılar.
SU AKTİVİTESİ HAYAT İÇİN ZİYADESİYLE DÜŞÜK
Araştırmacılar, yayınladıkları makalede, “Su aktivitesi, mikrobiyal hücreler açısından fonksiyonelliğin kuvvetli bir belirleyicisi olarak hareket eder; bu yüzden, yaşanabilirliğin değerli belirleyicilerinden biridir” diyorlar.
Su aktivitesi (minimum) 0’dan (maksimum, yüzde 100 neme yakın olan) 1’e kadar uzanan bir ölçekte ölçülür. Bilim insanlarının bildiği kadarıyla, organizmalardaki biyolojik fonksiyonlar 0.585 su aktivitesi seviyesinin altındayken faaliyetini durdurur; ‘Aspergillus penicillioides’ üzere güçlü kserofil mantar cinsleri ise bilinen en düşük sonu gösterir. Maalesef, Venüs’ün -büyük kısmı sülfürik asit damlacıklarından oluşan- kuru bulutları, su aktivitesi açısından 0.585’e bile yaklaşamıyor; araştırmacılar bu düzeyin 0.004 olduğunu belirtiyorlar.
Farklı biçimde söylersek, Venüs’ün sahip olduğu atmosfer, var iseyımsal hayat eşiğinden 100 kat daha kuru ya da araştırmacıların söylemiş olduği üzere, “Bilinen ekstremofiller [yaşam için en sert şartlarda bile varlığını sürdüren organizmalar/ç.n.] için gerekli olan 0.585 hududunun bile tam iki kat altında.”
Birebir ölçekle, Mars’ın sahip olduğu atmosfer de hayat kelam konusu olduğunda epeyce kuru üzere görünebilir; ama ≤0.537 su aktivitesi düzeyi, Venüs’le karşılaştırıldığında yaşanabilir aralığın sırf biraz altında kalıyor.
ÖBÜR GEZEGENLERDE DURUM NASIL?
birebir vakitte, su aktivitesi açısından, Jüpiter’deki bulutlar sırf -10°C ilâ 40°C içindeki sıcaklık seviyelerinde biyolojik faaliyete imkan sunan su aktivitesi seviyelerini sergiliyor; buna rağmen, araştırmacılar bu durumun bulutların yaşama elverişli olup olmadığını değerlendirmede sırf birinci adım olduğunu, bulutların barındırdığı öteki kimyasal bileşenlerin de bunu etkileyebileceğini söz ediyorlar.
Emsal biçimde, Dünya’nın atmosferinde, sırf alt troposferde gerçekleşen su aktivitesi hayat için elverişli, üst stratosfer ve mezosfer katmanları yaşanabilir olamayacak kadar kurudur.
Güneş Sistemi’nde bulunan -Satürn, Uranüs ve Neptün de dahil olmak üzere- başka gezegenler bağlamında birebir çeşit tahlilleri yapmak için atmosferik tutarlılıkları hakkında şimdilik kâfi bilgiye sahip değiliz; bir daha de bu durum gelecekte, bilhassa de James Webb Uzay Teleskobu (JWST) faaliyete geçtiğinde değişebilir.
olağan olarak, Venüs ve Mars’ın sahip olduğu atmosferler Dünya’da bulunan ekstremofiller için bilinen yaşanabilirlik hudutlarından epey daha kuru olduğu için bu gezegenlerde hayatın büsbütün imkânsız olduğu söylenemez. Sırf bilim tarafınca bilinen rastgele bir organizmadan çok derecede farklı olması gerekir. Hepsi bu.
Araştırmacılar, “Elimizdeki çalışmaya dayanarak, en azından bildiğimiz hayat kelam konusu olduğunda, Venüs’ün atmosferindeki [olası] ömür hakkında akla yatkın bir kıssa anlatabilmek için niteliksel açıdan yeni bir organizma çeşidi hayal etmemiz gerekiyor” diyorlar.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
2020 yılının sonlarında, Venüs’teki yaşanabilirlik potansiyelinin ne olduğuyla ilgili soru, kimi bilim insanlarının bir biyo-imzanın kanıtı olabileceğini ileri sürdüğü, gezegen atmosferindeki ‘fosfin’ hususunun saptanması sonucunda odak noktasına geldi.
Araştırmacılar içinde bu sorunla ilgili bir epey görüş alışverişi yapılsa da, bu keşif Venüs’ün -meşhur zehirli ve cehennem gibisi ortamının- yaşama elverişli olabileceği fikrine gösterilen ilgiyi bir daha canlandırdı.
KEŞİF SEFERLERİ ÇOĞALIYOR
Bir tesadüf kararı, NASA, -onlarca yıldır birinci kez- Venüs’ü araştırmak üzere iki yeni uzay aracı gönderiyor ve bu misyon, hiç de misafirperver olmayan bu dünyanın yaşanabilir olup olmadığı konusunda bize şimdiye kadarki en berrak fikri sunabilir. Öte yandan, gelecekte yapılacak bu keşifler şu an için birkaç yıl uzağımızda; bir daha de, geçen hafta yayınlanan yeni bilimsel tespitler, tahminen de yakın gelecekte Venüs’teki ömür belirtilerinin saptanmasıyla ilgi epey da heyecanlanmamamız gerektiğini gösteriyor.
Belfast’ta bulunan Queen’s University’de mikrobiyolog olan John Hallsworth’ün öncülüğünde yürütülen bir araştırmaya göre, Venüs’teki bulutlarda bir su varlığına rastlanmaması, hayatın, en azından bildiğimiz haliyle ortaya çıkmasını engelliyor çünkü burada organizmaların faaliyet göstermeleri için gereken ölçüde su bulunmuyor.
Araştırmacılar, atmosfer hakkında yaptıkları değerlendirmelerde, bağıl nemin aktif bir muadili ve termodinamik bir parametre olan ‘su aktivitesi’ ölçümlerini gerçekleştirirken, Venüs’ün atmosferinin Dünya’dakilere benzeyen organizmaların hayatta kalması için çok derecede kurak olduğunu ortaya çıkardılar.
SU AKTİVİTESİ HAYAT İÇİN ZİYADESİYLE DÜŞÜK
Araştırmacılar, yayınladıkları makalede, “Su aktivitesi, mikrobiyal hücreler açısından fonksiyonelliğin kuvvetli bir belirleyicisi olarak hareket eder; bu yüzden, yaşanabilirliğin değerli belirleyicilerinden biridir” diyorlar.
Su aktivitesi (minimum) 0’dan (maksimum, yüzde 100 neme yakın olan) 1’e kadar uzanan bir ölçekte ölçülür. Bilim insanlarının bildiği kadarıyla, organizmalardaki biyolojik fonksiyonlar 0.585 su aktivitesi seviyesinin altındayken faaliyetini durdurur; ‘Aspergillus penicillioides’ üzere güçlü kserofil mantar cinsleri ise bilinen en düşük sonu gösterir. Maalesef, Venüs’ün -büyük kısmı sülfürik asit damlacıklarından oluşan- kuru bulutları, su aktivitesi açısından 0.585’e bile yaklaşamıyor; araştırmacılar bu düzeyin 0.004 olduğunu belirtiyorlar.
Farklı biçimde söylersek, Venüs’ün sahip olduğu atmosfer, var iseyımsal hayat eşiğinden 100 kat daha kuru ya da araştırmacıların söylemiş olduği üzere, “Bilinen ekstremofiller [yaşam için en sert şartlarda bile varlığını sürdüren organizmalar/ç.n.] için gerekli olan 0.585 hududunun bile tam iki kat altında.”
Birebir ölçekle, Mars’ın sahip olduğu atmosfer de hayat kelam konusu olduğunda epeyce kuru üzere görünebilir; ama ≤0.537 su aktivitesi düzeyi, Venüs’le karşılaştırıldığında yaşanabilir aralığın sırf biraz altında kalıyor.
ÖBÜR GEZEGENLERDE DURUM NASIL?
birebir vakitte, su aktivitesi açısından, Jüpiter’deki bulutlar sırf -10°C ilâ 40°C içindeki sıcaklık seviyelerinde biyolojik faaliyete imkan sunan su aktivitesi seviyelerini sergiliyor; buna rağmen, araştırmacılar bu durumun bulutların yaşama elverişli olup olmadığını değerlendirmede sırf birinci adım olduğunu, bulutların barındırdığı öteki kimyasal bileşenlerin de bunu etkileyebileceğini söz ediyorlar.
Emsal biçimde, Dünya’nın atmosferinde, sırf alt troposferde gerçekleşen su aktivitesi hayat için elverişli, üst stratosfer ve mezosfer katmanları yaşanabilir olamayacak kadar kurudur.
Güneş Sistemi’nde bulunan -Satürn, Uranüs ve Neptün de dahil olmak üzere- başka gezegenler bağlamında birebir çeşit tahlilleri yapmak için atmosferik tutarlılıkları hakkında şimdilik kâfi bilgiye sahip değiliz; bir daha de bu durum gelecekte, bilhassa de James Webb Uzay Teleskobu (JWST) faaliyete geçtiğinde değişebilir.
olağan olarak, Venüs ve Mars’ın sahip olduğu atmosferler Dünya’da bulunan ekstremofiller için bilinen yaşanabilirlik hudutlarından epey daha kuru olduğu için bu gezegenlerde hayatın büsbütün imkânsız olduğu söylenemez. Sırf bilim tarafınca bilinen rastgele bir organizmadan çok derecede farklı olması gerekir. Hepsi bu.
Araştırmacılar, “Elimizdeki çalışmaya dayanarak, en azından bildiğimiz hayat kelam konusu olduğunda, Venüs’ün atmosferindeki [olası] ömür hakkında akla yatkın bir kıssa anlatabilmek için niteliksel açıdan yeni bir organizma çeşidi hayal etmemiz gerekiyor” diyorlar.
Yazının yepyenisi Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)