Bu seçim neden önemli?
Bu yıl, Güney Afrika'da ilk demokratik seçimlerin 30. yıldönümünü kutluyoruz, ancak milyonlarca insan apartheid döneminde yaşananlara benzer ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Çoğu siyah Güney Afrikalı, temel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar kazanmıyor. Eşitsizlik ve işsizlik arttı, su ve elektrik gibi temel hizmetler güvenilmez hale geldi, ırksal eşitsizlikler hâlâ sürüyor ve siyasi yolsuzluk, pek çok kişinin ülkenin demokrasisinden bıkmasına neden oldu.
Bütün bunlar, 29 Mayıs'ta yapılacak seçimlerle birlikte, demokrasinin doğuşundan bu yana Güney Afrika'yı yöneten kurtuluş partisi olan Afrika Ulusal Kongresi üzerinde her zamankinden daha fazla baskı oluşturdu. Parti, daha önce yapılan altı genel seçimde önemli bir zafer elde etmişti ve parlamentoda mutlak çoğunluğa sahip ve istediği gibi yönetebiliyordu. Ancak şimdi parti ilk kez bu çoğunluğu gerçek anlamda kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya.
Bu durum ANC'yi ülkenin birçok sorununa ciddi bir şekilde yeni çözümler aramaya zorladı. Parti aynı zamanda iç bölünmelerin üstesinden gelmek ve kendi saflarındaki yolsuzlukla mücadele etmek için de çok çalışmak zorunda kaldı.
Afrika'nın en gelişmiş ekonomilerinden ve istikrarlı demokrasilerinden biri olan Güney Afrika, dünya çapındaki ülkeler için kıtaya açılan bir kapı olma rolünü coşkuyla benimsedi. Ancak zorlu ekonomik koşullar, ülkenin kıtadaki itibarı ve nüfuzu açısından çok önemli olan istikrarı zayıflatabilecek toplumsal huzursuzluk korkularını artırdı.
Güney Afrika nasıl oy kullanıyor?
Seçmenler oylarıyla bir partiyi seçiyor ve bir partinin oy payı, o partinin 400 üyeli Ulusal Meclis'te kaç sandalye alacağını belirliyor. Parlamentodaki iki meclisten daha güçlü olanı olan Meclis üyeleri daha sonra cumhurbaşkanını seçerler. Bu, sandalyelerin yüzde 50'sinden fazlasına sahip parti veya partiler koalisyonunun ülkenin liderini seçeceği anlamına geliyor.
Ancak bu yıl sistemde bir değişiklik var.
Güney Afrikalılar ilk kez herhangi bir partiye bağlı olmadan parlamentoya aday olabiliyor. Bu değişimi yansıtmak amacıyla Parlamento, bağımsız adaylarla ikinci tur oylama yapılmasını öngören bir yasayı kabul etti. Bağımsız bir adayın parlamentoya girebilmek için belirli bir oy barajına ulaşması diğer partilerin sandalye sayısını azaltıyor.
Yani örneğin 10 bağımsız aday sandalye kazanırsa geri kalan 390 aday, her partinin aldığı oy oranına göre partiler arasında paylaştırılıyor.
Kim yarışıyor ve kimin kazanması bekleniyor?
ANC, partinin oyların yüzde 50'sinden fazlasını kazanması durumunda neredeyse kesinlikle konumunu koruyacak olan görevdeki Başkan Cyril Ramaphosa tarafından yönetiliyor. Partinin bunu yapıp yapamayacağı belli değil.
ANC, 2019'daki son ulusal seçimi yüzde 57 oyla kazandı, ancak birçok anket bu yüzde 50 eşiğinin altına düşeceğini öngörüyor. Parti liderleri mutlak kontrolü ellerinde tutacaklarından emin olmaya devam ediyor; ANC'nin bir seçimden diğerine yaşadığı en büyük kayıp yüzde 4,65 puan oldu.
ANC salt çoğunluğunu kaybetse bile muhtemelen diğer partilerle koalisyon kurmaya ve hükümete liderlik etmeye devam etmeye yetecek desteğe sahip olacak. Ancak ne kadar seçmen desteği kaybettiğine ve kiminle çalıştığına bağlı olarak parti ciddi politika ve yönetim tavizleri vermek zorunda kalabilir.
Eski ANC ve ulusal başkan Jacob Zuma'nın benzeri görülmemiş bir hareketle partiden istifa etmesi ve yeni kurulan bir siyasi örgüt olan uMkhonto we Sizwe Partisi ile birlikte aday olması joker bir özelliktir. Parti bazı yerel seçimlerde iyi oy aldı ve iyi performans gösterdi.
Ana muhalefet partisi Demokratik İttifak, ANC'nin çoğunluğunu koruyamaması durumunda hükümet kuracaklarını söyleyen 11 partiden oluşan bir koalisyonun kurulmasına öncülük etti.
Sonuçları ne zaman öğreneceğiz?
Sonuçların oylamadan yaklaşık üç gün sonra açıklanması bekleniyor.
Daha fazla bilgiyi nerede bulabilirim?
Güney Afrika'nın skandallarla boğuşan eski başkanı Jacob Zuma yeniden yarışıyor
Bu yıl, Güney Afrika'da ilk demokratik seçimlerin 30. yıldönümünü kutluyoruz, ancak milyonlarca insan apartheid döneminde yaşananlara benzer ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Çoğu siyah Güney Afrikalı, temel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar kazanmıyor. Eşitsizlik ve işsizlik arttı, su ve elektrik gibi temel hizmetler güvenilmez hale geldi, ırksal eşitsizlikler hâlâ sürüyor ve siyasi yolsuzluk, pek çok kişinin ülkenin demokrasisinden bıkmasına neden oldu.
Bütün bunlar, 29 Mayıs'ta yapılacak seçimlerle birlikte, demokrasinin doğuşundan bu yana Güney Afrika'yı yöneten kurtuluş partisi olan Afrika Ulusal Kongresi üzerinde her zamankinden daha fazla baskı oluşturdu. Parti, daha önce yapılan altı genel seçimde önemli bir zafer elde etmişti ve parlamentoda mutlak çoğunluğa sahip ve istediği gibi yönetebiliyordu. Ancak şimdi parti ilk kez bu çoğunluğu gerçek anlamda kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya.
Bu durum ANC'yi ülkenin birçok sorununa ciddi bir şekilde yeni çözümler aramaya zorladı. Parti aynı zamanda iç bölünmelerin üstesinden gelmek ve kendi saflarındaki yolsuzlukla mücadele etmek için de çok çalışmak zorunda kaldı.
Afrika'nın en gelişmiş ekonomilerinden ve istikrarlı demokrasilerinden biri olan Güney Afrika, dünya çapındaki ülkeler için kıtaya açılan bir kapı olma rolünü coşkuyla benimsedi. Ancak zorlu ekonomik koşullar, ülkenin kıtadaki itibarı ve nüfuzu açısından çok önemli olan istikrarı zayıflatabilecek toplumsal huzursuzluk korkularını artırdı.
Güney Afrika nasıl oy kullanıyor?
Seçmenler oylarıyla bir partiyi seçiyor ve bir partinin oy payı, o partinin 400 üyeli Ulusal Meclis'te kaç sandalye alacağını belirliyor. Parlamentodaki iki meclisten daha güçlü olanı olan Meclis üyeleri daha sonra cumhurbaşkanını seçerler. Bu, sandalyelerin yüzde 50'sinden fazlasına sahip parti veya partiler koalisyonunun ülkenin liderini seçeceği anlamına geliyor.
Ancak bu yıl sistemde bir değişiklik var.
Güney Afrikalılar ilk kez herhangi bir partiye bağlı olmadan parlamentoya aday olabiliyor. Bu değişimi yansıtmak amacıyla Parlamento, bağımsız adaylarla ikinci tur oylama yapılmasını öngören bir yasayı kabul etti. Bağımsız bir adayın parlamentoya girebilmek için belirli bir oy barajına ulaşması diğer partilerin sandalye sayısını azaltıyor.
Yani örneğin 10 bağımsız aday sandalye kazanırsa geri kalan 390 aday, her partinin aldığı oy oranına göre partiler arasında paylaştırılıyor.
Kim yarışıyor ve kimin kazanması bekleniyor?
ANC, partinin oyların yüzde 50'sinden fazlasını kazanması durumunda neredeyse kesinlikle konumunu koruyacak olan görevdeki Başkan Cyril Ramaphosa tarafından yönetiliyor. Partinin bunu yapıp yapamayacağı belli değil.
ANC, 2019'daki son ulusal seçimi yüzde 57 oyla kazandı, ancak birçok anket bu yüzde 50 eşiğinin altına düşeceğini öngörüyor. Parti liderleri mutlak kontrolü ellerinde tutacaklarından emin olmaya devam ediyor; ANC'nin bir seçimden diğerine yaşadığı en büyük kayıp yüzde 4,65 puan oldu.
ANC salt çoğunluğunu kaybetse bile muhtemelen diğer partilerle koalisyon kurmaya ve hükümete liderlik etmeye devam etmeye yetecek desteğe sahip olacak. Ancak ne kadar seçmen desteği kaybettiğine ve kiminle çalıştığına bağlı olarak parti ciddi politika ve yönetim tavizleri vermek zorunda kalabilir.
Eski ANC ve ulusal başkan Jacob Zuma'nın benzeri görülmemiş bir hareketle partiden istifa etmesi ve yeni kurulan bir siyasi örgüt olan uMkhonto we Sizwe Partisi ile birlikte aday olması joker bir özelliktir. Parti bazı yerel seçimlerde iyi oy aldı ve iyi performans gösterdi.
Ana muhalefet partisi Demokratik İttifak, ANC'nin çoğunluğunu koruyamaması durumunda hükümet kuracaklarını söyleyen 11 partiden oluşan bir koalisyonun kurulmasına öncülük etti.
Sonuçları ne zaman öğreneceğiz?
Sonuçların oylamadan yaklaşık üç gün sonra açıklanması bekleniyor.
Daha fazla bilgiyi nerede bulabilirim?
Güney Afrika'nın skandallarla boğuşan eski başkanı Jacob Zuma yeniden yarışıyor