03 Eylül 1992 – İzmir’e gerçek
“Atatürk ve İzmir” yazılarımın sonuna yaklaşırken, 1240 günlük İzmir ve Anadolu işgalin nasıl zafer ile taçlanışını anlatacağım. 13 Kasım 1918 günü, Mustafa Kemal Paşa, işgal altındaki İstanbul’a gelirken, elli kadar düşman zırhlısının Dolmabahçe Sarayı önlerine demir attığını görmüş ve yaverine, Türk kurtuluş tarihine mal olmuş şu kelamları söylemiştir; “Merak etmeyiniz, geldikleri üzere giderler” demişti. İzmir’in işgalinin sonraki günü, Samsun’a yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, İzmir’in işgali ve kurtuluşu içinde geçen 40 ay boyunca, telgraflarında daima İzmir ve işgali teması yer almış ve sonunda; “Ordular birinci maksadınız Akdeniz’dir, demiştir. Anılara, evraklarla devam ediyorum.
Gazeteci Ruşen Eşref (Ünaydın) Beyefendi, Salihli’deki Başkomutanlık Karargâhı’nda yaşananları şu biçimde anlatır; “O akşam, karargaha bir ‘Times yahut Daily Telegraph’ gazetesi gelmişti. Aylardan ve aylardan beri görmediğimiz bir Avrupa gazetesi. Yazılanları çeviri ettiriyordun ve zevk duyarak okutuyordun ve; ‘Zavallı Lloyd George yarın ne olacak? Yıkılaca, O ve daha gibiler!’ diyordun.” O geceden yirmi iki daha sonra Lloyd George öldüğü vakit ‘Times’ gazetesi; “Lloyd George’u tekrar kalkmak üzere Mustafa Kemal devirmiştir” diye yazıyodu.
Kula, Alaşehir, Salihli, Manisa düşman işgalinden kurtulmuştur. 09 Eylül 1922 sabahı, İzmir’deki İtilaf Devletleri Amiralleriyle ve Başkonsolosluklarının birinci işi, limanda bekleyen amiral gemisi İron Duke’de toplanıp, İzmir’in Türk ordusuna teslimi konusunu görüşmek olmuştur. Yunan askerleri de İtilaf Devletleri’nin gemilerine binme gayretindeydiler.
Gazi, Temsilciler Heyeti Lideri Rauf Bey’e Alaşehir’den tıpkı gün şu telgrafı çekmiştir; “İzmir’de hiç bir sebep ve niçinle yabancı müdahalesine müsaade verilmeyeceği ve Yunan ordusunun yaptığı üzere İzmir’de ve başka yerlerde yangın çıkartmaktan ve adam öldürmekten kaçınmaları konuları gerektiği bildiri edilmesi uygundur.”
O günlere ilişkin bir diğer anıyı Falih Rıfkı Beyefendi şu biçimde anlatır; “Büyük taarruz hazırlıklarından evvelki günlerdeyiz. Gazi Mustafa Kemal Paşa Keçiören’de yakın adamlarıyla Ankara’da son gecesini geçirdi. Ayrıldığı vakit bir çok yorgundu. Yanındakilere; ‘Hücum haberini alınca hesap ediniz. On beşinci gün İzmir’deyiz’ demişti. İzmir’den dönüşünde Belkahve’de karşılayıcılar içinde o gece birlikte bulunduklarından bir ikisini görür görmez: ‘Bir gün yanılmışım’” demiştir.
29 Ekim 2021, Cumhuriyet’in ilanının 98. Yılı, bayramınızı kutlayarak, yazıma son veriyorum. Bu hafta Cumhuriyet Bayramını coşku ile kutlarken, İzmir’Ii bir sefer daha anıyoruz. İzmir kurtulmadan “Kurtuluş Savaşı” bitmez ve vatan kurtulmazdı ve de Cumhuriyet iln edilemezdi. Vatanı kurtaran “Kahramanlara” ve “Cumhuriyet”i bize emanet edenlere, şükranlarımla…
23 Ekim 2021
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı
“Atatürk ve İzmir” yazılarımın sonuna yaklaşırken, 1240 günlük İzmir ve Anadolu işgalin nasıl zafer ile taçlanışını anlatacağım. 13 Kasım 1918 günü, Mustafa Kemal Paşa, işgal altındaki İstanbul’a gelirken, elli kadar düşman zırhlısının Dolmabahçe Sarayı önlerine demir attığını görmüş ve yaverine, Türk kurtuluş tarihine mal olmuş şu kelamları söylemiştir; “Merak etmeyiniz, geldikleri üzere giderler” demişti. İzmir’in işgalinin sonraki günü, Samsun’a yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, İzmir’in işgali ve kurtuluşu içinde geçen 40 ay boyunca, telgraflarında daima İzmir ve işgali teması yer almış ve sonunda; “Ordular birinci maksadınız Akdeniz’dir, demiştir. Anılara, evraklarla devam ediyorum.
Gazeteci Ruşen Eşref (Ünaydın) Beyefendi, Salihli’deki Başkomutanlık Karargâhı’nda yaşananları şu biçimde anlatır; “O akşam, karargaha bir ‘Times yahut Daily Telegraph’ gazetesi gelmişti. Aylardan ve aylardan beri görmediğimiz bir Avrupa gazetesi. Yazılanları çeviri ettiriyordun ve zevk duyarak okutuyordun ve; ‘Zavallı Lloyd George yarın ne olacak? Yıkılaca, O ve daha gibiler!’ diyordun.” O geceden yirmi iki daha sonra Lloyd George öldüğü vakit ‘Times’ gazetesi; “Lloyd George’u tekrar kalkmak üzere Mustafa Kemal devirmiştir” diye yazıyodu.
Kula, Alaşehir, Salihli, Manisa düşman işgalinden kurtulmuştur. 09 Eylül 1922 sabahı, İzmir’deki İtilaf Devletleri Amiralleriyle ve Başkonsolosluklarının birinci işi, limanda bekleyen amiral gemisi İron Duke’de toplanıp, İzmir’in Türk ordusuna teslimi konusunu görüşmek olmuştur. Yunan askerleri de İtilaf Devletleri’nin gemilerine binme gayretindeydiler.
Gazi, Temsilciler Heyeti Lideri Rauf Bey’e Alaşehir’den tıpkı gün şu telgrafı çekmiştir; “İzmir’de hiç bir sebep ve niçinle yabancı müdahalesine müsaade verilmeyeceği ve Yunan ordusunun yaptığı üzere İzmir’de ve başka yerlerde yangın çıkartmaktan ve adam öldürmekten kaçınmaları konuları gerektiği bildiri edilmesi uygundur.”
O günlere ilişkin bir diğer anıyı Falih Rıfkı Beyefendi şu biçimde anlatır; “Büyük taarruz hazırlıklarından evvelki günlerdeyiz. Gazi Mustafa Kemal Paşa Keçiören’de yakın adamlarıyla Ankara’da son gecesini geçirdi. Ayrıldığı vakit bir çok yorgundu. Yanındakilere; ‘Hücum haberini alınca hesap ediniz. On beşinci gün İzmir’deyiz’ demişti. İzmir’den dönüşünde Belkahve’de karşılayıcılar içinde o gece birlikte bulunduklarından bir ikisini görür görmez: ‘Bir gün yanılmışım’” demiştir.
29 Ekim 2021, Cumhuriyet’in ilanının 98. Yılı, bayramınızı kutlayarak, yazıma son veriyorum. Bu hafta Cumhuriyet Bayramını coşku ile kutlarken, İzmir’Ii bir sefer daha anıyoruz. İzmir kurtulmadan “Kurtuluş Savaşı” bitmez ve vatan kurtulmazdı ve de Cumhuriyet iln edilemezdi. Vatanı kurtaran “Kahramanlara” ve “Cumhuriyet”i bize emanet edenlere, şükranlarımla…
23 Ekim 2021
Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı