Apandiks ve apandisit nedir: Kalın barsağın başlangıç yeri olan çekumda bulunan ve ucu kör sonlanan, ortalama 7-12 cm uzunluğunda barsak çıkıntısına apandiks denir. Bu dokunun iltihaplanması apandisitolarak isimlendirilir. Apandiks kalın barsağın devamı üzeredir lakin ağır lenfoid doku içerir. Bu yüzden iltihaplandığında dar kanalı tıkanır ve patlamaya kadar giden iltihap süreci başlar.
Şikayetler:apandisit olan hastanın en kıymetli şikayeti karın ağrısıdır. Ağrı devamlı ve kesintisizdir, genelde karın sağ alt tarafında ağır olarak hissedilir, lakin yaygın da olabilir. Bulantı ve iştahsızlık ekseriyetle olur. Kusma başlangıçta birkaç sefer olur ve sıklıkla devam etmez. Çok yüksek olmayan ateş ve halsizlik olabilir. Şayet apandisit akut periyotta tespit edilemez atlanırsa hasta ishal üzere sıvı kaka yapmaya ve yaygın karın ağrıları çekmeye başlar ve bu durumda gastroenteritle daha fazlaca karışır. İltihap karın içine yayılmamış, patlamış apandiks etrafı dokularca sarılmışsa, karın sağ alt kısımda daima ağrı, ateş, iştahsızlık üzere şikayetler devamlı olarak görülür.
Apandisitin tanısı:Apandisitin teşhisinde muayene bulguları epeyce değerlidir. Muayenede karın sağ alt kısmındaki hassasiyet ve eli bastırıp çekince ağrının artması değerli bulgudur. Hastada apandisitten şüpheleniliyorsa, kan analizi, idrar analizi, karın ultrasonu ve karın röntgen sineması istenir. Ultrason net sonuç vermemişse ayırıcı teşhis için karın bilgisayarlı tomografisi yahut MR çektirmek gerekebilir. Bu görüntüleme halleriyle iltihaplanmış apandiks ve var ise abse odaklarının gösterilmesi amaçlanır. Apandiksin karın ortasında yerleşimi çocuklar içinde epeyce farlılık gösterebildiğinden ve karın ağrısı çocuklarda epey sık görülen bir şikayet olduğundan apandisitin teşhisinde günümüzde hala zorluklar yaşanmaktadır. Muayene bulgusu fazlaca değerli olduğunda bu çocukların kesinlikle çocuk cerrahı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.
Akut apandisit:apandisit şikayetleri başladıktan itibaren çoklukla birinci 24 saat akut periyottur, yani iltihap karı içine yayılmamış, apandiks etrafında lokalize kalmıştır. Bu müddet değişebilir, şikayetler başladıktan kısa müddet sonda apandiks patlayıp karın içine iltihabın yayıldığı yahut daha uzun müddet lokalize kaldığı durumlar da görülebilir.
Perfore (patlamış) apandisit:apandiks iltihabı ilerleyip kanalı tıkanırsa, daha uç kısım ortasındaki pürülan (iltihaplı) sıvı ile dolar ve şişer, daha sonra açılarak iltihap karın içine yayılır. Buna apandiks perforasyonu yahut patlaması denir. Bu durumda enfeksiyonun şiddeti artar ve hasta çabucak tedaviye alınmazsa süratle septik şok girer ve hayatını kaybetmeye kadar ilerleyebilir. kimi vakit de apandiks perfore olur lakin iltihap karın içine yayılmadan etraf dokular tarafınca sarılır ve enfeksiyon lokalize hale getirilir. O bölgede ağır enflamasyon, yapışıklıklar ve abse görülebilir. Perfore apandisitte ameliyat daha sonrası tedavi uzar ve komplikasyonlar daha sık görülür.
Tedavisi:apandisit tanısı temalınca tedavisi ameliyattır. İltihaplı apandiks bulunup kalın barsağa giriş yerinden bağlanıp kesilerek çıkarılır ve etraftaki iltihap yıkanarak temizlenir. Enfeksiyonun ağır olduğu perfore apandisit durmalarda güçlü antibiyotik tedavisi ile enfeksiyon baskılanıp ameliyatın ertelendiği tedavi yaklaşımları da vardır. Ameliyat açık ve laparoskopik (kapalı) olarak yapılabilir:
Açık ameliyat: Karın sağ alt tarafınca 5 cm kadar yatay bir kesi ile karın içine girilerek apandiks bulunur, bağlanarak çıkarılır. Uzun yıllardır uygulanan klasik bir metottur. Kolay ve süratli uygulanması ve fazlaca bilinen bir ameliyat olması avantajdır. Fakat cilt ve fasya (karın zarı) kesisinin büyüklüğü değerli dezavantajdır, hem güzelleşme birebir vakitte estetik sonuçları daha berbattır.
Laparoskopik (kapalı) ameliyat: Laparoskopik ameliyat göbek deliğinden girilen kamera ve karın alt yan kısımdan girilen bir yahut iki çalışma kanalı yardımı ile yapılır. Çocuklarda kamera ve çalışma kanallarının çapı 5 yahut 3mm dir. Apandiks etraf dokulardan özgürleştirilerek bağlanır ve çıkarılır. Sonuçta hem hayli daha az yara izi kalır, düzgünleşme daha süratlidir. Ayrıyeten karın içi kamera ile incelenerek iltihap, abse odakları daha yeterli temizlenir. Günümüzde apandektomi ameliyatı çocuklarda her yaşta, laparoskopik olarak uygulanabilmektedir.
Ameliyat daha sonrası: Akut apandisitte ameliyat daha sonrası bir gün antibiyotik tedavisi kafidir, perfore olanlarda ise 10 güne kadar tedavi gerekir. Beslenme akut hastalarda ameliyattan 6 saat daha sonra başlanabilir, perfore de ise bir gün daha sonra yahut barsak hareketleri başlayınca verilebilir. Hastalarda antrenman kısıtlaması laparoskopik ameliyatta 3 hafta kafidir, açık ameliyatta ise 6 hafta kadar ağır idmandan kaçınılmalıdır.
Komplikasyonlar: Apandektomi daha sonrası erken ve geç periyotta birtakım komplikasyonlar görülebilir ve perfore apandisitlerde bunlar daha sık görülür. Erken devirde yara yeri enfeksiyonu, karın içi abse oluşumu, barsakta tıkanıklık oluşması (ileus) görülebilir. Geç periyotta de barsak tıkanıklıkları (ileus) görülebilir. Tedavisi için yeniden ameliyat gerekebilir.
Şikayetler:apandisit olan hastanın en kıymetli şikayeti karın ağrısıdır. Ağrı devamlı ve kesintisizdir, genelde karın sağ alt tarafında ağır olarak hissedilir, lakin yaygın da olabilir. Bulantı ve iştahsızlık ekseriyetle olur. Kusma başlangıçta birkaç sefer olur ve sıklıkla devam etmez. Çok yüksek olmayan ateş ve halsizlik olabilir. Şayet apandisit akut periyotta tespit edilemez atlanırsa hasta ishal üzere sıvı kaka yapmaya ve yaygın karın ağrıları çekmeye başlar ve bu durumda gastroenteritle daha fazlaca karışır. İltihap karın içine yayılmamış, patlamış apandiks etrafı dokularca sarılmışsa, karın sağ alt kısımda daima ağrı, ateş, iştahsızlık üzere şikayetler devamlı olarak görülür.
Apandisitin tanısı:Apandisitin teşhisinde muayene bulguları epeyce değerlidir. Muayenede karın sağ alt kısmındaki hassasiyet ve eli bastırıp çekince ağrının artması değerli bulgudur. Hastada apandisitten şüpheleniliyorsa, kan analizi, idrar analizi, karın ultrasonu ve karın röntgen sineması istenir. Ultrason net sonuç vermemişse ayırıcı teşhis için karın bilgisayarlı tomografisi yahut MR çektirmek gerekebilir. Bu görüntüleme halleriyle iltihaplanmış apandiks ve var ise abse odaklarının gösterilmesi amaçlanır. Apandiksin karın ortasında yerleşimi çocuklar içinde epeyce farlılık gösterebildiğinden ve karın ağrısı çocuklarda epey sık görülen bir şikayet olduğundan apandisitin teşhisinde günümüzde hala zorluklar yaşanmaktadır. Muayene bulgusu fazlaca değerli olduğunda bu çocukların kesinlikle çocuk cerrahı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.
Akut apandisit:apandisit şikayetleri başladıktan itibaren çoklukla birinci 24 saat akut periyottur, yani iltihap karı içine yayılmamış, apandiks etrafında lokalize kalmıştır. Bu müddet değişebilir, şikayetler başladıktan kısa müddet sonda apandiks patlayıp karın içine iltihabın yayıldığı yahut daha uzun müddet lokalize kaldığı durumlar da görülebilir.
Perfore (patlamış) apandisit:apandiks iltihabı ilerleyip kanalı tıkanırsa, daha uç kısım ortasındaki pürülan (iltihaplı) sıvı ile dolar ve şişer, daha sonra açılarak iltihap karın içine yayılır. Buna apandiks perforasyonu yahut patlaması denir. Bu durumda enfeksiyonun şiddeti artar ve hasta çabucak tedaviye alınmazsa süratle septik şok girer ve hayatını kaybetmeye kadar ilerleyebilir. kimi vakit de apandiks perfore olur lakin iltihap karın içine yayılmadan etraf dokular tarafınca sarılır ve enfeksiyon lokalize hale getirilir. O bölgede ağır enflamasyon, yapışıklıklar ve abse görülebilir. Perfore apandisitte ameliyat daha sonrası tedavi uzar ve komplikasyonlar daha sık görülür.
Tedavisi:apandisit tanısı temalınca tedavisi ameliyattır. İltihaplı apandiks bulunup kalın barsağa giriş yerinden bağlanıp kesilerek çıkarılır ve etraftaki iltihap yıkanarak temizlenir. Enfeksiyonun ağır olduğu perfore apandisit durmalarda güçlü antibiyotik tedavisi ile enfeksiyon baskılanıp ameliyatın ertelendiği tedavi yaklaşımları da vardır. Ameliyat açık ve laparoskopik (kapalı) olarak yapılabilir:
Açık ameliyat: Karın sağ alt tarafınca 5 cm kadar yatay bir kesi ile karın içine girilerek apandiks bulunur, bağlanarak çıkarılır. Uzun yıllardır uygulanan klasik bir metottur. Kolay ve süratli uygulanması ve fazlaca bilinen bir ameliyat olması avantajdır. Fakat cilt ve fasya (karın zarı) kesisinin büyüklüğü değerli dezavantajdır, hem güzelleşme birebir vakitte estetik sonuçları daha berbattır.
Laparoskopik (kapalı) ameliyat: Laparoskopik ameliyat göbek deliğinden girilen kamera ve karın alt yan kısımdan girilen bir yahut iki çalışma kanalı yardımı ile yapılır. Çocuklarda kamera ve çalışma kanallarının çapı 5 yahut 3mm dir. Apandiks etraf dokulardan özgürleştirilerek bağlanır ve çıkarılır. Sonuçta hem hayli daha az yara izi kalır, düzgünleşme daha süratlidir. Ayrıyeten karın içi kamera ile incelenerek iltihap, abse odakları daha yeterli temizlenir. Günümüzde apandektomi ameliyatı çocuklarda her yaşta, laparoskopik olarak uygulanabilmektedir.
Ameliyat daha sonrası: Akut apandisitte ameliyat daha sonrası bir gün antibiyotik tedavisi kafidir, perfore olanlarda ise 10 güne kadar tedavi gerekir. Beslenme akut hastalarda ameliyattan 6 saat daha sonra başlanabilir, perfore de ise bir gün daha sonra yahut barsak hareketleri başlayınca verilebilir. Hastalarda antrenman kısıtlaması laparoskopik ameliyatta 3 hafta kafidir, açık ameliyatta ise 6 hafta kadar ağır idmandan kaçınılmalıdır.
Komplikasyonlar: Apandektomi daha sonrası erken ve geç periyotta birtakım komplikasyonlar görülebilir ve perfore apandisitlerde bunlar daha sık görülür. Erken devirde yara yeri enfeksiyonu, karın içi abse oluşumu, barsakta tıkanıklık oluşması (ileus) görülebilir. Geç periyotta de barsak tıkanıklıkları (ileus) görülebilir. Tedavisi için yeniden ameliyat gerekebilir.