Alex Berezow
Dünya dışı hayatla ilgili tartışmalar ana akıma hakikat kaydı. İnsanların en nihayetinde uzaylılarla karşılaşacağı inancı ise iki var iseyıma dayanıyor: (a) Ömür çarçabuk gelişir ve (b) yıldızlararası seyahat mümkün ve pratiktir. Ne var ki bu var iseyımların hiç birinin hakikat olması mümkün görünmüyor.
Ben çocukken, sık sık sokağımızdaki McDonald’s’a uğrayan ve yanında hep karman çorman kağıtlarla dolu bir kutu ve bir sineklik taşıyan yaşlı bir adam vardı. O, UFO meraklılarının birinci örneklerinden bir tanesiydi; bir cins çılgındı fakat konuşmaları hayli eğlenceliydi.
UZAYLI HEYULASI
1990’larda, ülkeyi kasıp kavuran bir uzaylılarca kaçırılma çılgınlığı yaşanıyordu. İstek goren bir reality-show dizisi olan ‘Çözülmemiş Gizemler’ bunları aktarıyordu ve gerçek bir TV dizisi olan ‘The X-Files’, dünya dışı hayatın Dünya’ya karşı açık (ve tahminen de makûs niyetli) bir ilgi duyduğu inancı etrafında ilerliyordu. (normal olarak, uzaylılar da ABD federal hükümeti ile işbirliği ortasında çalışıyorlardı.)
Öbür yandan, tanınan kültür dışında, fazlaca az sayıdaki önemli entelektüel, uzaylılar kavramına ciddiyetle yaklaştı. Katiyen değer arz eden bir akademik sorun değildi. Yaygın olan görüş, hayatın cihanda nadiren bulunduğu ve Dünya’nın yaşama mesken sahipliği yapacak kadar şanslı olan yegâne gezegen olabileceğiydi.
Günümüzdeyse, bunun tam aksi bir görüş hâkim. Astrofizik alanında yaşanan gelişmeler yardımıyla, artık yalnızca Samanyolu’nda bile milyarlarca ötegezegenin var olduğunu biliyoruz; bu bilgi de bilim topluluğunun büyük kısmının, hayatın muhtemelen kozmosun öteki bölgelerinde de mevcut olduğu sonucuna ulaşmasına niye oluyor. Buna inanmayanlar artık aptal sayılıyor. Ve artık uzaylılar tarafınca kaçırılma olayları ana akım medyada yer almasa da UFO’lar yer alıyor; o denli ki ABD istihbarat kurumları onlarla ilgili bir rapor yayınladı.
Şu anda süren akademik tartışmalar ömrün var olup olmadığıyla değil, hangi halde var olduğuyla ilgili. bir fazlaca bilim insanı, en yaygın ömür biçiminin mikrobiyal olduğunu var iseyıyor -Dünya’da insanların gorece çağdaş bir canlı olduğu ve mikropların 3.5 milyar yıldır var olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu adil bir var iseyım- ve bu yüzden bir epeyce astrobiyolog günlerini ötegezegenlerin atmosferlerini tahlil ederek geçirirken, bakteri gibisi canlılara dair işaretler arıyor.
Ve bir daha de, öbürleri daha cüretkâr davrandı ve şayet var ise, uzaylı akıllı hayatın nasıl olabileceği konusunda baş yordu. Merhum Stephen Hawking, uzaylılarla irtibata geçmenin makul olmadığını, çünkü büyük ihtimalle ‘Independence Day’ [Bağımsızlık Günü] sinemasında anlatıldığı üzere Dünya’ya gelmek, eşyalarımızı parçalamak ve kaynaklarımızı çalmak emeliyle bir komplo kuracaklarını savunuyordu. Hawking, “Bir gün Gliese 832c üzere bir gezegenden bir sinyal alabiliriz fakat karşılık verme konusunda dikkatli davranmalıyız” diyerek bizleri uyardı.
TARTIŞMALARI yine GERÇEKLİĞE TAŞIMAK
Sanırım bunların tamamı da üzerinde düşünmek ve konuşmak için eğlenceli şeyler lakin uzaylı tartışması önemli bir bakış açısı eksikliğinden muzdarip durumda. İnsanların uzaylı hayatla müsabaka ihtimali mevcutsa, en az iki tane son derece mümkünlük dışı şey gerçek olmalı:
“Hayat basitçe evrilir.” Onlarca yıldan beridir yürütülen araştırmalar, hayatın abiyogenez* düzeneği yoluyla cansız hususlardan ortaya çıkışını tespit etme konusunda hayli az sonuca ulaştı. hayatın kökeniyle ilgili birkaç farklı teori mevcut ve bunların hiç biri de kâfi değil. Laboratuvar ortamında, gaz halinde bulunan öncüllerden amino asitler üzere biyomoleküller oluşturma konusunda kısmi muvaffakiyetler elde ettik; Miller-Urey deneyi bunlardan en tanınmış olanı. Buna rağmen, bilim insanları laboratuvar ortamında hayatı bir daha üretmeye çabucak hemen yaklaşamadılar bile. Bu durum, hayatın o denli kolaylıkla gelişmediğini güçlü halde düşündürüyor.
Şayet hayatın gereğince vakit olduğunda basitçe evrimleşebileceği savını bir kenara bırakacak olsak bile, ortada öteki bir sorun daha var: Ötegezegenlerin büyük çoğunluğu yaşama elverişli değil. Yapılan yeni araştırmalar, yıldızların büyük kısmının fotosentez aracılığıyla bitkisel hayatı destekleyemediğini ortaya koyuyor. hayatın evrimi için, bir yıldızdan güç toplamak birinci evredir lakin bu gereğince yapılamıyorsa, evrimin başlaması bile mümkün olmaz.
“Yıldızlararası seyahat mümkün ve pratik olabilir” fikri, ferdî fikrime nazaran, hayatın basitçe evrildiği niyetinden bile daha olanaksız. hayatın (burada, Dünya’da) en az bir defa evrimleştiğini biliyoruz ama yıldızlararası seyahatin mümkün olup olmadığına dair en ufak bir fikrimiz yok. Natürel ki, bugün bir uzay gemisine binebilir ve en yakın yıldız olan Proxima Centauri’nin yörüngesinde dönen bir gezegene gidebiliriz fakat yanımıza bir sürü eğlenceli kraker paketi almamız yeterli olur, zira oraya ulaşmamız yaklaşık 6300 yıl sürer.
Galaksiyi zahmetsizce geçebilme hünerini geliştireceğimiz (ya da kimi gelişmiş yabancı uygarlıkların bunu aslına bakarsan kullandığı) fikri de baştan sona bir spekülasyon. Işık suratının belli bir düzeyinde seyahat yapmak mümkün olsa bile ışık suratında seyahat yapmak fizikî açıdan olanaksız. Buna rağmen, ışık suratında seyahat mümkün olsa dahi, yıldızlar içindeki uzaklıklar neredeyse sonsuz. Işık suratında seyahat etseniz bile Proxima Centauri hâlâ dört yıldan fazla bir uzaklıktadır ve galaksinin başka ucu ise bizden [ışık hızında] 100 bin yıldan daha uzak bir aradadır.
‘TEORİK OLARAK MÜMKÜN’, ‘MUHTEMEL’ MANASINA GELMEZ
Bilimkurgu meraklıları, uzay-zaman dokusunu bükme ya da bir solucan deliğinden geçme yeteneği üzere çabucak hemen bilinmeyen teknolojilerin gelişebileceğini belirtiyorlar. Lakin bir daha de bu teklifler baştan sona spekülasyon. Buna misal hareketlerin teorik düzlemde mümkün olabileceğini tez eden süslü matematik dışında, bunlardan rastgele birinin hakikaten mümkün olup olamayacağı hakkında hiç bir fikre sahip değiliz. Teorik açıdan mümkün olmaları niçiniyle, tek boynuzlu atların ve denizkızlarının da var olmaları gerekmiyor.
Pekala ya kara delikler? Tahminen bir adedine dalıp farklı bir yere gidebiliriz. Tartışmanın uygunluğu için, bunun katiyen gerçek olduğunu bildiğimizi var iseyalım. Sıkıntı şu ki, var olduğunu bildiğimiz ve Dünya’ya en yakın olan kara delik, bizden 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor.
Bütün bunları bir ortaya getirince, bizi bu düşlerden uyandıracak olan sonuç, cihanın farklı bölgelerinde zeki bir uzaylı hayatın var olup olmadığının kıymetli olmadığı. Onları hiç bir vakit bulamayacağız, onlar da bizi bulamayacaklar. Farklı halde söylersek, cihanda emsalsiz biçimde yalnızız.
*Abiyogenez, tabiat bilimlerinde, hayatın kökeni ve yeryüzünde hayatın canlı olmayan hususlardan nasıl ortaya çıkıp geliştiğinin araştırıldığı alandır.
Yazının yepyenisi Big Think sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Dünya dışı hayatla ilgili tartışmalar ana akıma hakikat kaydı. İnsanların en nihayetinde uzaylılarla karşılaşacağı inancı ise iki var iseyıma dayanıyor: (a) Ömür çarçabuk gelişir ve (b) yıldızlararası seyahat mümkün ve pratiktir. Ne var ki bu var iseyımların hiç birinin hakikat olması mümkün görünmüyor.
Ben çocukken, sık sık sokağımızdaki McDonald’s’a uğrayan ve yanında hep karman çorman kağıtlarla dolu bir kutu ve bir sineklik taşıyan yaşlı bir adam vardı. O, UFO meraklılarının birinci örneklerinden bir tanesiydi; bir cins çılgındı fakat konuşmaları hayli eğlenceliydi.
UZAYLI HEYULASI
1990’larda, ülkeyi kasıp kavuran bir uzaylılarca kaçırılma çılgınlığı yaşanıyordu. İstek goren bir reality-show dizisi olan ‘Çözülmemiş Gizemler’ bunları aktarıyordu ve gerçek bir TV dizisi olan ‘The X-Files’, dünya dışı hayatın Dünya’ya karşı açık (ve tahminen de makûs niyetli) bir ilgi duyduğu inancı etrafında ilerliyordu. (normal olarak, uzaylılar da ABD federal hükümeti ile işbirliği ortasında çalışıyorlardı.)
Öbür yandan, tanınan kültür dışında, fazlaca az sayıdaki önemli entelektüel, uzaylılar kavramına ciddiyetle yaklaştı. Katiyen değer arz eden bir akademik sorun değildi. Yaygın olan görüş, hayatın cihanda nadiren bulunduğu ve Dünya’nın yaşama mesken sahipliği yapacak kadar şanslı olan yegâne gezegen olabileceğiydi.
Günümüzdeyse, bunun tam aksi bir görüş hâkim. Astrofizik alanında yaşanan gelişmeler yardımıyla, artık yalnızca Samanyolu’nda bile milyarlarca ötegezegenin var olduğunu biliyoruz; bu bilgi de bilim topluluğunun büyük kısmının, hayatın muhtemelen kozmosun öteki bölgelerinde de mevcut olduğu sonucuna ulaşmasına niye oluyor. Buna inanmayanlar artık aptal sayılıyor. Ve artık uzaylılar tarafınca kaçırılma olayları ana akım medyada yer almasa da UFO’lar yer alıyor; o denli ki ABD istihbarat kurumları onlarla ilgili bir rapor yayınladı.
Şu anda süren akademik tartışmalar ömrün var olup olmadığıyla değil, hangi halde var olduğuyla ilgili. bir fazlaca bilim insanı, en yaygın ömür biçiminin mikrobiyal olduğunu var iseyıyor -Dünya’da insanların gorece çağdaş bir canlı olduğu ve mikropların 3.5 milyar yıldır var olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu adil bir var iseyım- ve bu yüzden bir epeyce astrobiyolog günlerini ötegezegenlerin atmosferlerini tahlil ederek geçirirken, bakteri gibisi canlılara dair işaretler arıyor.
Ve bir daha de, öbürleri daha cüretkâr davrandı ve şayet var ise, uzaylı akıllı hayatın nasıl olabileceği konusunda baş yordu. Merhum Stephen Hawking, uzaylılarla irtibata geçmenin makul olmadığını, çünkü büyük ihtimalle ‘Independence Day’ [Bağımsızlık Günü] sinemasında anlatıldığı üzere Dünya’ya gelmek, eşyalarımızı parçalamak ve kaynaklarımızı çalmak emeliyle bir komplo kuracaklarını savunuyordu. Hawking, “Bir gün Gliese 832c üzere bir gezegenden bir sinyal alabiliriz fakat karşılık verme konusunda dikkatli davranmalıyız” diyerek bizleri uyardı.
TARTIŞMALARI yine GERÇEKLİĞE TAŞIMAK
Sanırım bunların tamamı da üzerinde düşünmek ve konuşmak için eğlenceli şeyler lakin uzaylı tartışması önemli bir bakış açısı eksikliğinden muzdarip durumda. İnsanların uzaylı hayatla müsabaka ihtimali mevcutsa, en az iki tane son derece mümkünlük dışı şey gerçek olmalı:
“Hayat basitçe evrilir.” Onlarca yıldan beridir yürütülen araştırmalar, hayatın abiyogenez* düzeneği yoluyla cansız hususlardan ortaya çıkışını tespit etme konusunda hayli az sonuca ulaştı. hayatın kökeniyle ilgili birkaç farklı teori mevcut ve bunların hiç biri de kâfi değil. Laboratuvar ortamında, gaz halinde bulunan öncüllerden amino asitler üzere biyomoleküller oluşturma konusunda kısmi muvaffakiyetler elde ettik; Miller-Urey deneyi bunlardan en tanınmış olanı. Buna rağmen, bilim insanları laboratuvar ortamında hayatı bir daha üretmeye çabucak hemen yaklaşamadılar bile. Bu durum, hayatın o denli kolaylıkla gelişmediğini güçlü halde düşündürüyor.
Şayet hayatın gereğince vakit olduğunda basitçe evrimleşebileceği savını bir kenara bırakacak olsak bile, ortada öteki bir sorun daha var: Ötegezegenlerin büyük çoğunluğu yaşama elverişli değil. Yapılan yeni araştırmalar, yıldızların büyük kısmının fotosentez aracılığıyla bitkisel hayatı destekleyemediğini ortaya koyuyor. hayatın evrimi için, bir yıldızdan güç toplamak birinci evredir lakin bu gereğince yapılamıyorsa, evrimin başlaması bile mümkün olmaz.
“Yıldızlararası seyahat mümkün ve pratik olabilir” fikri, ferdî fikrime nazaran, hayatın basitçe evrildiği niyetinden bile daha olanaksız. hayatın (burada, Dünya’da) en az bir defa evrimleştiğini biliyoruz ama yıldızlararası seyahatin mümkün olup olmadığına dair en ufak bir fikrimiz yok. Natürel ki, bugün bir uzay gemisine binebilir ve en yakın yıldız olan Proxima Centauri’nin yörüngesinde dönen bir gezegene gidebiliriz fakat yanımıza bir sürü eğlenceli kraker paketi almamız yeterli olur, zira oraya ulaşmamız yaklaşık 6300 yıl sürer.
Galaksiyi zahmetsizce geçebilme hünerini geliştireceğimiz (ya da kimi gelişmiş yabancı uygarlıkların bunu aslına bakarsan kullandığı) fikri de baştan sona bir spekülasyon. Işık suratının belli bir düzeyinde seyahat yapmak mümkün olsa bile ışık suratında seyahat yapmak fizikî açıdan olanaksız. Buna rağmen, ışık suratında seyahat mümkün olsa dahi, yıldızlar içindeki uzaklıklar neredeyse sonsuz. Işık suratında seyahat etseniz bile Proxima Centauri hâlâ dört yıldan fazla bir uzaklıktadır ve galaksinin başka ucu ise bizden [ışık hızında] 100 bin yıldan daha uzak bir aradadır.
‘TEORİK OLARAK MÜMKÜN’, ‘MUHTEMEL’ MANASINA GELMEZ
Bilimkurgu meraklıları, uzay-zaman dokusunu bükme ya da bir solucan deliğinden geçme yeteneği üzere çabucak hemen bilinmeyen teknolojilerin gelişebileceğini belirtiyorlar. Lakin bir daha de bu teklifler baştan sona spekülasyon. Buna misal hareketlerin teorik düzlemde mümkün olabileceğini tez eden süslü matematik dışında, bunlardan rastgele birinin hakikaten mümkün olup olamayacağı hakkında hiç bir fikre sahip değiliz. Teorik açıdan mümkün olmaları niçiniyle, tek boynuzlu atların ve denizkızlarının da var olmaları gerekmiyor.
Pekala ya kara delikler? Tahminen bir adedine dalıp farklı bir yere gidebiliriz. Tartışmanın uygunluğu için, bunun katiyen gerçek olduğunu bildiğimizi var iseyalım. Sıkıntı şu ki, var olduğunu bildiğimiz ve Dünya’ya en yakın olan kara delik, bizden 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor.
Bütün bunları bir ortaya getirince, bizi bu düşlerden uyandıracak olan sonuç, cihanın farklı bölgelerinde zeki bir uzaylı hayatın var olup olmadığının kıymetli olmadığı. Onları hiç bir vakit bulamayacağız, onlar da bizi bulamayacaklar. Farklı halde söylersek, cihanda emsalsiz biçimde yalnızız.
*Abiyogenez, tabiat bilimlerinde, hayatın kökeni ve yeryüzünde hayatın canlı olmayan hususlardan nasıl ortaya çıkıp geliştiğinin araştırıldığı alandır.
Yazının yepyenisi Big Think sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)